SEWERYN GOSZCZYŃSKI - "ZAMEK KANIOWSKI" - powieść Serweryn Goszczyński - jeden z gł. przedstawicieli szkoły ukraińskiej w poezji polskiej obok Ma l czewskiego i Zaleskiego . Wszyscy zasłynęli jednym dziełem. Jednak tylko u Goszczyńskiego występują tak tragiczne pierwiastki życia ukraińskiego. Najwybitniejszy był Słowacki, ale on zaistniał, kiedy już nurt poezji ukraińskiej był skrytykowany przez Michała Grabowskiego, ponadto ramy tej szkoły były dla Słowackiego za ciasne.
Seweryn Goszczyński: - ur. się 4 listopada 1801 w ukraińskim miasteczku Ilińcach. Ojciec pochodził z niezamożnej szlachty z Mazowsza, brał udział w kampanii 1792, ożenił się z Franciszką Gurowską. Gdy przeniesiono go do Siomak rodzice oddali Seweryna dziadkom Gurowskim w Sławucie.
- miał gwałtowny temperament
- jego babka czciła świętych, zostało to w nim i sam modlił się prosząc by Bóg uczynił go świętym,
- uczył się w domu, potem w szkółce elementarnej, u księży Misjonarzy w Zasławiu, od 1810 w wydziałowej szkole pijarskiej w Międzyrzeczu Koreckim; tam prowadził walkę z dyrektorem, który bił go by zmusić Goszczyńskiego do posłuszeństwa; - w 1814 rodzice oddali go do gimnazjum w Winnicy, gdzie kolegował się z Tomaszem Padurrą
- 1816 - uczeń II kl gimn. w Humaniu, gdzie zetknął się z Bogdanem Zaleskim, który wśród kolegów miał miano poety - wywarło to na Goszczyńskim wpływ, obudziło się w nim zamiłowanie w poezji. Bardzo się zaprzyjaźnili, poezja stała się ich wspólnym celem marzeń. Rolę inicjatora i przewodnika objął Zaleski.
- Goszczyński czyta "Iliadę" w przekładzie Dmochowskiego, wywiera na nim silne wrażenie, czyta też poezję polską.
- przyjaźń z Zaleskim owocuje wspólnym mieszkaniem i czytaniem co im do rąk dotarło, przede wszystkim "Pamiętnik Warszawski", w którym znajdowały się już utwory tchnące nowym duchem poetyckim: przekłady niektórych ballad i liryków Szyllera, pieśni Osjana. - do szkoły w Humaniu, 2 lata po Goszczyńskim, wstępuje Michał Grabowski. Dołącza do Seweryna i Bohdana, stają się przyjaciółmi. W 1818 trzej chłopcy znaleźli się w jednej klasie. - 1819 - Seweryn opuszcza szkołę nie ukończywszy jej, ponieważ rozchorował się, opuścił się z matematyki i łaciny, a prefekt przy całej klasie powiedział, że należy dać mu w skórę za niedbalstwo. Uderzyło to w jego ambicję, poczuł w sobie bunt, opuścił szkołę. Wraz z nim uczynił to Zaleski, to był ich wspólny plan.
- 1820 - Goszczyński i Zaleski wybierają się do Warszawy, znaleźli tam Grabowskiego (opuścił szkołę jeszcze przed nimi). Zapoznali się z literaturą europejską - Szekspir, Byron, Wolter Scott.
- 1820 - Heltman i Piątkiewicz tworzą związek Wolnych Polaków
(…)
…. Jego obrazy pożogi, mordu i zniszczenia mają prawdziwie dantejski koloryt (a nie mógł się zetknąć z tym dziełem).
DALSZE ŻYCIE I TWÓRCZOŚĆ GOSZCZYŃSKIEGO
- 1831 - pół roku przed wybuchem powstania zjawił się 3 raz w Warszawie pod własnym nazwiskiem, zarabiał tłumacząc powieści Waltera Scotta. Czekał na hasła rewolucji. Gdy padły był w pierwszych osiemnastu ludziach, którzy uderzyli na pałac belwederski…
… za swata!/ I tak dla brata miłość poświęciła/ Rządcy małżeńską zaprzysięgła wiarę;/ A dla miłości inną ma ofiarę:/ Zabiła męża i siebie zgubiła!”
Rzeź w Humaniu - wymordowanie w czerwcu 1768 ok. 20 tysięcy Polaków i Żydów, którzy schronili się w Humaniu podczas buntu hajdamaków - tzw. koliszczyzny. Miasta miał bronić razem z kozakami Potockich Iwan Gonta, który zdradził przyłączając się do buntowników. Wśród pomordowanych było wiele kobiet i dzieci.
Powstanie wybuchło z powodu zaostrzenia pańszczyzny, narzucania obrządku unickiego i zawiązania konfederacji barskiej. Zostało sprowokowane przez Rosjan w celu osłabienia sił, które mogły popierać konfederatów. Przywódcami powstania byli: setnik kozaków zaporoskich Maksym Żeleźniak i Iwan Gonta - setnik kozaków nadwornych wojewody kijowskiego, Franciszka…
… a ona go zawołała. Tymczasem chłopak jakiś wyszedł przed zamek i opowiedział Nebabowi co usłyszał.
- Nebab gdzieś pędzi, goni go Ksenia, on się odgraża diabłowi. Ksenia cieszy się z wesela, dopada Nebaba, chce go pocałować i wtedy on wymierza jej cios pięścią w twarz Płynie Dnieprem do zamku kaniowskiego. Nebab pragnie się zemścić, ale szybko mu to przechodzi.
Część druga
- W komnacie pokładli się już Orlika…
… do zamku, wpadają do komnat. Nebaba wpada do komnaty rządcy, szybko się jednak cofa. Orlika siedzi spokojnie nad trupem.
- przybywa Szwaczka. Patrzy na dziewczynę, a ona ucieka. Wszyscy ją gonią. Idą po śladach krwi na klamkach, które za sobą zostawia. Część trzecia
- wstęp, w którym poeta mówi, że będąc w Aleksandrówce trwonił czas na zabawach, źle się tam czuł. Teraz postanawia oddać się marzeniom…
… Salezego Potockiego.
Gdy powstanie zaczęło być groźne także dla Rosji ze względu na możliwość rozprzestrzenienia się na lewy brzeg Dniepru - rosyjskie oddziały przystąpiły do tłumienia go, w czym pomagały im wojska koronne.
Iwana Gontę wydano władzom polskim. Gonta został obdarty ze skóry i żywcem poćwiartowany, Żeleźniak został zesłany na Syberię, a krwawe represje trwały kilka lat.
Na tle tych wydarzeń…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)