GOSPODARKA NARODOWA JAKO PRZEDM. ODDZIAŁYWAŃ PG(1)
Pojęcie gospodarki narodowej (GN)
- Synonimy GN: „gospodarstwo narodowe”, „gospodarka krajowa”.
- GN obejmuje wszystkie gospodarstwa indyw. i zespołowe w sferze prod., usług, podziału, obrotu i konsumpcji na terytorium państwa.
- Df.: GN „jest regionem gospodarczym oddzielonym od innych regionów granicą państwową, na której suwerenny rząd może, jeśli uzna to za potrzebne, kontrolować ruch ludzi i rzeczy” (P. Sulmicki).
- GN - to wielki system społeczny ; jest pewną całością składającą się z wielu sprzężonych ze sobą elementów, służących wspólnemu celowi - zaspokajaniu potrzeb ludzi stanowiących społeczeństwo, przez prod. dóbr i usług oraz ich podział między członków tego społ-wa.
- W systemie GN występują relacje i sprzężenia wewn. i zewnętrzne - łączące system z otoczeniem.
- Sprzężenia zewnętrzne GN : jest ona częścią gosp. światowej; wchodzi w skład międzynar. wspólnot, np. UE. Terytoria krajów UE tworzą jeden obszar gosp., oddzielony od otoczenia wspólną granicą celną. „Odosobnienie” GN krajów członk. UE w miarę postępów procesu integracji - słabnie.
- Wskutek powiązań z otoczeniem - GN korzysta z zewn. źródeł zasilania. Obroty GN z otoczeniem muszą być (w dłuższym okresie) zrównoważone; trzeba więc prowadzić rachunki w formie bilansu handlowego i płatniczego .
- O poziomie zaspokojenia potrzeb społ-wa rozstrzyga jednak głównie stan gospodarki kraju. - Oddziaływanie państwa na gospodarkę musi się opierać na rozpoznaniu jej potencjału, struktury, czynników rozwojowych oraz stagnacyjnych i kryzysogennych. Punktem wyjścia PG musi być rozpoznanie i diagnoza. GOSPODARKA NARODOWA JAKO PRZEDM. ODDZIAŁYWAŃ PG(2)
Sposoby badania i opisu GN: 1. Badanie stanu i dynamiki zasobów czynników prod.
Określa się w ten sposób potencjalne możliwości produkcyjne GN (P'). Jest to funkcja pozostających do dyspozycji w danym czasie zasobów naturalnych (N), majątk. (M) i potencjalnych zasobów pracy - czynnik ludzki (L).
P' = f (N, M, L)
- Zasoby te to zmienne niezależne; składają się na uwarunkowania PG.
- Zasoby narodowe wymagają mądrego łączenia, alokacji rodzajowej i przestrzennej, dobrego wykorz. w procesie gosp. (por. znak f ). Zajmują się tym przedsiębiorcy.
PG państwa zmierza do racjonalizacji wykorz, posiadanych zasobów, ale i do ich wzrostu, czyli do powiększenia potencjału ekonom. kraju.
2. Badanie faktycznej działaln. gosp. prowadzonej w państwie, jej rozmiarów (P) i struktury
- Działaln. tę prowadzą gospodarstwa indyw. i zespołowe; ich wyniki wyrażamy rozmiarami wytwarzanych dóbr i usług.
(…)
… rozmiarów prod. wytworzoną w GN w ciągu roku jest PKB - produkt krajowy brutto (produkt narodowy brutto; GNP - Gross National Product) = wyrażona w pieniądzu wartość wszystkich finalnych dóbr i usług wytworzonych w ciągu roku.
- Dobra finalne = dobra nabywane przez ostatecznych ich użytkowników - w celu użycia w postaci dalej już nie przetwarzanej.
- W GN wytwarza się też dobra pośrednie - sprzedawane innym producentom, podlegające dalszemu przetwarzaniu.
- Gdy od PKB odejmiemy wart. zużycia śr. trwałych, urządzeń, budynków (odpisy amortyzacyjne) otrzymamy produkt krajowy netto (produkt narodowy netto). Jest on równy dochodowi narodowemu.
- Dochód narodowy to całość dochodów wypłacanych właścicielom ludzkich i fizycznych zasobów wytwórczych za ich wykorzystanie w ciągu roku.
- Dochód nar. powstaje…
…, strata). Często posługujemy się kilkoma wielkościami jednocześnie.
- W krajach o gosp. rynkowej strukturę gosp. kształtuje głównie mechanizm rynku, ale państwo też kształtuje przemiany strukturalne. W ramach polityki rozwoju gosp. - prowadzi politykę strukturalna
PKB JAKO WSKAŹNIK DOBROBYTU?
- Wskaźnik wzrostu PKB i PKB per capita - to wielkości średnie; nie pokazują ani dobrobytu, ani rozwarstwienia…
…;
- Czyli: wzrost PKB nie przekłada się automatycznie na wzrost dobrobytu.
- Na dobrobyt składa się „coś więcej” niż kupowane i sprzedawane dobra materialne, np. więzi społ., jakość środowiska nat.
- Potrzebujemy wzrostu gosp. (wzrostu PKB) do podniesienia jakości życia, ale nie może on być celem samym w sobie.
- Im bogatszy kraj - tym mniejsza zależność między wielkością PKB per capita a poczuciem szczęścia (np. identyczny poziom postrzegania dobrobytu w krajach skandynawskich, USA, Japonii w latach 90. i 60., kiedy PKB był 3 razy niższy).
- Dobrobyt próbuje się dziś mierzyć tzw. indeksem rozwoju ludzkiego HDI (human development index) stworzonym przez ONZ. Bierze on pod uwagę:
oczekiwaną długość życia
stopień analfabetyzmu
liczbę osób uczących się na różnych szczeblach edukacji
wzrost gosp. (PKB per capita…
… majątkowego.
- PKB w PL rośnie, a jednocześnie rośnie liczba osób poniżej minimum egzystencji. Wg danych GUS: 1996 r. - 4,3% gosp. domowych; 2004 - 12%
- W PL ubóstwem zagrożeni są głównie ludzie młodzi i dzieci;
- 20% najuboższych rozporządza 6% ogółu dochodów;
- W najuboższych domach wydaje się 7 razy mniej na osobę niż w najbogatszych.
- Zagraża to spójności społ. i stabilności politycznej…
… - niskoprocentowe, niska zawartość metalu; złoża w rejonie Suwałk - nie są eksploatowane.
→ Surowce mineralne dla przem. chemicznego - bogate zasoby
siarka: Tarnobrzeski Okręg Siarkowy
sól kamienna: rejon Inowrocławia, Kłodawy, Bochni, Wieliczki
→ Surowce mineralne dla przem. budowlanego - znaczne zasoby: wapieni, margli, granitu, piaskowca, bazaltu, gipsu, piasków, glin, iłów, łupków - zwł. w Sudetach i Górach…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)