Fragment notatki:
Dr. Tomasz Miziołek
Światowe rynki towarowe
Wykład II – Giełdy towarowe – pojęcie, cele, zadania organizacja
1. Pojęcie giełdy towarowej:
-
miejsce spotkań kupców zamierzających zawrzeć transakcje kupna – sprzedaży towarów masowych, ujednoliconych względem
jakości.
instytucja organizująca transakcje handlowe towarami wg. Obowiązujących norm prawnych i reguł handlowych
Główną cechą odróżniającą giełdy towarowe od giełd innego rodzaju jest przedmiot obrotu, którym są towary. Giełdy zalicza się do tzw.
rynków zorganizowanych, na których zachowania nabywców i sprzedawców są ściśle regulowane.
Różnice między giełdami towarowymi a innymi rynkami formalnymi:
-
na tych rynkach przedmiotem transakcji sa towary jednostkowe lub trudno poddające się standaryzacji – w efekcie nie można ich
kupić bez obejrzenia całej ilości oferowanej do sprzedaży
szacuje się, że na giełdach towarowych zawierane jest około 10% wszystkich transakcji towarowych. Mimo niewielkiej skali obrotów,
giełdy towarowe wywierają znaczny wpływ na handel pozagiełdowy, gdyż wpływają na kształtowanie się cen na pozostałych rynkach
i uważane są za barometr koniunktury
2. Towary giełdowe:
Towary giełdowe muszą posiadać następujące cechy:
-
muszą być jednorodne, co oznacza, że jedną partię towaru można bez szkody dla nabywcy, zastąpić inną, tej samej ilości i jakości
muszą nadawać się do standaryzacji
popyt na towar i jego podaż muszą być masowe
w długim okresie podaż towaru musi być większa od popytu na niego
wielkość podaży i popytu musi być trudna do przewidzenia
Oprócz standardów towarowych władze giełdy ustalają także standard kontraktu, w którym określona jest wielkość kontraktu oraz jednostka
negocjacyjna.
3. Cechy giełd towarowych:
-
koncentracja popytu i podaży
standaryzacja towarów i procedur handlu
zmienność przedmiotu transakcji
samoregulujący się charakter obrotów
Z cechami giełd związane są charakterystyczne właściwości zawieranych transakcji:
-
transakcje giełdowe nie wymagają okazywania towaru
transakcje giełdowe są na ogół zawierane przez pośredników, nie jest konieczna obecność nabywców na giełdzie
handel giełdowy odbywa się według ściśle określonych zasad
elementem odróżniającym giełdę od innych rynków formalnych jest standaryzacja obrotów
język giełdowy jest językiem sztucznym, o ściśle ustalonym znaczeniu sygnałów
giełdy stanowią sformalizowane struktury organizacyjne
Cechy te sprawiają, że giełda jest określana jako rynek doskonały. Zwłaszcza sposób ustalania cen i zawierania transakcji eliminują preferencje
osobiste, a zmienność przedmioty transakcji – preferencje przedmiotowe.
1
Dr. Tomasz Miziołek
Światowe rynki towarowe
Wykład II – Giełdy towarowe – pojęcie, cele, zadania organizacja
4. Cele giełd towarowych:
-
ułatwienie i usprawnienie zarówno krajowego, jak i międzynarodowego obrotu towarami
organizacja i ułatwienie kontaktów handlowych krajom o różnych systemach gospodarczych
narzędzie kształtowania koniunktury na rynkach poszczególnych towarów
wykorzystywane do celów politycznych
5. Zadania giełd towarowych:
-
zapewnienie rynku i regulowaniu go tak, aby jego uczestnicy korzystali z udogodnień w prowadzeniu handlu poszczególnymi
towarami
zapewnienie ujednoliconych reguł i standardów prowadzenia handlu
ustanawianie wielkości kontraktu i zwyczajów handlowych dotyczących jakości, czasu i miejsca dostawy oraz warunków płatności
zbieranie informacji rynkowych i udostępnianie ich wszystkim zainteresowanym
wprowadzenie mechanizmów rozstrzygania sporów między uczestnikami
kreowanie atrakcyjnych form inwestowania
6. Organizacja giełd towarowych:
Wyróżnia się dwa modele organizacyjne giełd:
-
Amerykański – giełda jest instytucją stanowiącą zrzeszenie kupców, przedsiębiorców czy banków, która przybiera najczęściej formę
spółki akcyjnej. Liczba jej członków jest ograniczona, ale członkostwo w niej można zbyć lub kupić. Państwo nie ingeruje w tworzenie
i organizacje giełd, kontroluje jednak przez specjalne instytucje, zgodność z ustawami dotyczącymi obrotu giełdowego.
-
Niemiecki – giełda jest instytucja publicznoprawną – do jej powstania konieczna jest zgodna odpowiedniego organu administracji
państwowej. Działa w ramach określonych przez ten organ, który z reguły wybiera komisarza państwowego zasiadającego we
władzach giełdy. Liczba członków nie jest ograniczona ale transakcje dokonywane są tylko przez maklerów i dealerów.
Elementy struktury organizacyjnej giełd towarowych:
-
statut i regulamin giełdy
władze giełdy
uczestnicy giełdy
składy giełdy
izba rozrachunkowa
Statut określa – warunki członkostwa giełdy, zakres jej działalności, organizację wewnętrzną, sposób powoływania i kompetencje władz giełdy.
Regulamin określa – rodzaje towarów dopuszczonych do obrotu i ich standardy, dopuszczalne odchylenia od norm, jednostki ilościowe
którymi operuje się na giełdzie, miejsca dostaw, wysokość zabezpieczeń.
Władze giełdy – najwyższą władzą jest najwyższe zgromadzenie członków. Wybiera ono pozostałe władze tj. radę giełdy, radę dyrektorów,
komisję dyscyplinarną, komisję rozjemczą i komisję notowań. Szczegółową rolę odgrywa rada giełdy, która zarządza wszystkimi bieżącymi
sprawami giełdy. Do jej kompetencji należy m.in. formalne ustawianie zwyczajów handlowych i nadawanie uprawnień maklerskich.
Uczestnik giełdy – są nimi członkowie giełdy, niepełni członkowie giełdy, maklerzy, goście.
Członkowie giełdy – mają prawo do zawierania transakcji na giełdzie, uczestniczenia w sesjach giełdowych oraz bierne i czynne prawo
wyborcze. Są zazwyczaj pracownikami lub udziałowcami spółek i innych przedsiębiorstw zajmujących się obrotem giełdowym. Członkostwo jest
odpłatne.
Niepełni członkowie giełdy – mogą zawierać transakcje na giełdzie, ale nie korzystają ze zniżek. Mogą uczestniczyć w sesjach giełdowych,
pozbawieni są jednak czynnego i biernego prawa wyborczego.
2
Dr. Tomasz Miziołek
Światowe rynki towarowe
Wykład II – Giełdy towarowe – pojęcie, cele, zadania organizacja
Maklerzy – są zaprzysiężonymi pośrednikami w zawieraniu transakcji handlowych. Działają na zlecenie i na rachunek osób trzecich. Za swoje
usługi pobierają prowizję. Makler jest zazwyczaj związany z jedną giełdą i pracuje w zakresie jednej specjalizacji towarowej. Maklerzy muszą
zdać egzamin i odpowiadać wymogom określonym w statucie giełdy. Maklerami mogą być osoby fizyczne, ale często są nimi wyspecjalizowane
przedsiębiorstwa – domy maklerskie. Ich przedstawiciele są często członkami giełd , co ułatwia im działalność.
Goście – osoby, które mogą zawierać transakcje tylko za pośrednictwem członków giełdy lub maklerów. Na giełdę mogą wejść tylko w
towarzystwie uprawnionej osoby.
Składy giełdowe – działają na podstawie umów z giełdą i umieszczane są na specjalnej liście jako składy zaakceptowane przez władze giełdy.
Ich główną funkcją jest gromadzenie nadwyżek giełdowych. Służą także do realizacji transakcji rzeczywistych. Dostarczony na skład towar jest
dzielony na jednostki transakcyjne tzw. loty. Na każdy lot skład wydaje dowód składowy – warrant na którym podawana jest waga, numer
partii i jego gatunek. Warrant jest papierem wartościowym, który jest wystawiany na zlecenie określonej osoby i stanowi podstawę do odbioru
towaru z magazynu.
Izba rozliczeniowa – może być powołana przez giełdę towarową i stanowić jej część, zwykle ma jednak odrębną osobowość prawną i zasady jej
funkcjonowania ustalają członkowie giełdy z którą izba współpracuje. Podstawowe zadania:
-
sprawuje nadzór nad prawidłowym rozliczaniem transakcji giełdowych i ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa obrotu
ponosi odpowiedzialność za poprawną realizacje umów i wiarygodność transakcji
bada stan finansowy członków izby pod kątem terminowego zobowiązania się z zobowiązań
W przypadku transakcji futures występuje jako jedna ze stron kontraktu – jako kupujący wobec sprzedających lub jako sprzedający wobec
kupujących. W praktyce gwarantuje więc wykonanie każdego kontraktu terminowego, gdyż łączna wartość kontraktów sprzedaży na dany
termin realizacji jest równa wartości transakcji zakupu.
7. Rodzaje giełd:
Kryterium – przedmiot obrotów:
-
papierów wartościowych – transakcje wyłącznie finansowe
„czysto” towarowe – transakcje wyłącznie towarowe
towarowo – pieniężne – transakcje zarówno finansowe jak i towarowe
usług (gównie frachtowych)
Kryterium – forma prawna:
-
korporacyjne – tworzone przez organizacje gospodarcze, bankierów, samorząd miejski, bądź przyjmują formę spółki akcyjnej. Ich
działalność regulują przepisy prawa cywilnego i handlowego, a same giełdy pozostają pod kontrolą państwa.
organizowane przez państwo – instytucja publicznoprawna, powstała no macy decyzji organu administracji państwowej. Działalność
giełdy, otrzymującej statut w drodze ustawowej, jest prowadzona w granicach ściśle określonych przez państwo i podlega jego
nadzorowi.
Kryterium – skala działania:
-
światowe
regionalne
lokalne
Kryterium – zakres dokonywanych operacji:
-
uniwersalne, wielotowarowe – przeprowadzające transakcje różnego rodzaju towarami
wyspecjalizowane, jednotowarowe – specjalizujące się w transakcjach określonymi towarami lub pewną grupa towarów. Powstają
w celu sprzedaży towarów importowanych, towarów jednorodnych i typowych dla danego rynku lub towarów specyficznych o
znaczeniu szerszym dla danego rynku
3
Dr. Tomasz Miziołek
Światowe rynki towarowe
Wykład II – Giełdy towarowe – pojęcie, cele, zadania organizacja
Kryterium – rodzaj przeprowadzanych transakcji:
-
przeprowadzające transakcje gotówkowe
przeprowadzające transakcje terminowe
Kryterium – dostęp do członkostwa:
-
otwarte – dostęp do członkostwa jest łatwy, liczba członków jest płynna i zależy od popytu na członkostwo
zamknięte – określona liczba członków
Kryterium – techniki zawierania transakcji:
-
open outcry – giełdy z systemem zawierania transakcji kojarzącym oferty kupna i sprzedaży poprzez licytację polegająca na
wykrzykiwaniu i dawaniu odpowiednich znaków rękami na fizycznie istniejącym parkiecie.
elektroniczne – transakcje zawierane są za pomocą komputerów przez elektroniczne systemy transakcyjne.
mieszane – współistnieją dwie wymienione wyżej rodzaje technik
4
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)