Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) 1. stosunek Hegla do Fichtego i Schellinga Podstawowym zadaniem filozofii jest przezwyciężenie przeciwstawień i podziałów, których pełny jest świat empiryczny, a więc skonstruowanie dla świadomości Absolutu. Osiągnięcie jednolitej syntezy jest celem rozumu. Ta synteza ma objąć rzeczywistość jako całość, pogodzić to, co skończone, z tym, co nieskończone. Skoro Absolut ma zostać skonstruowany przez filozofię, narzędziem tego będzie refleksja. Refleksja pozostawiona sama sobie funkcjonuje jako rozsądek, ustanawiając przeciwieństwa. Należy ją więc połączyć z oglądem transcendentalnym, który wykrywa wzajemne przenikanie się tego, co idealne, i tego, co realne, podmiotu i przedmiotu. W ten sposób refleksja zostaje podniesiona na poziom rozumu.
Hegel zgadza się z dokonaną przez Fichtego eliminacją rzeczy samej w sobie. Absolutną zasadą w filozofii idealistycznej był intelektualny ogląd, czyli identyczność podmiotu i przedmiotu. W nauce ogląd ten staje się przedmiotem refleksji, dlatego filozoficzna refleksja sama jest tym oglądem. Zasada tożsamości nie staje się jednak podstawową zasadą systemu, gdyż zostaje zarzucona na samym początku budowania go. Przyroda u Fichtego zostaje ustanowiona jako przeciwieństwo Ja, a więc dualizm pozostaje nierozwiązany.
Inaczej ma się rzecz u Schellinga. Idea tożsamości przedmiotowości i podmiotowości pozostaje przewodnia we wszystkich częściach systemu. Schelling wykazuje, w jaki sposób podmiotowość, czyli to, co idealne, uprzedmiotawia się, czyli staje się tym, co realne.
Hegel nie uznaje jednak oglądu intelektualnego za przeżycie mistyczne, w którym znikają wszelkie różnice, ale raczej uznanie przez rozum antytez jako momentów jedynego Absolutu. Dla Schellinga Absolut wykracza poza granice myślenia pojęciowego. Do absolutnej tożsamości zbliżać się można tylko drogą negatywną. Dla Hegla Absolut jest całościowym procesem samowyrażania się w tym, co skończone, i poprzez to.
życie Absolutu i natura filozofii Przedmiotem filozofii jest Absolut - który stanowi rzeczywistość jako całość, będąc nieskończonym procesem samorozwoju. Cały ten proces jest Absolutem, ale naturę Absolutu ukazuje cel tego procesu. Filozofia musi być więc systematycznym jego rozumieniem.
Absolut jest duchem, samomyślącą się myślą, przedmiotem i podmiotem zarazem. Jest procesem samorefleksji: rzeczywistość dochodzi do poznania samej siebie, a dokonuje tego w ludzkim duchu i poprzez niego. Przyroda jest koniecznym warunkiem wstępnym podmiotu, czyli ludzkiej świadomości. Zarówno przyroda jednak, jak i podmiot, są momentami w życiu Absolutu.
(…)
… za najrozumniejszą formę rządów uważa Hegel monarchię konstytucyjną. filozofia dziejów
Hegel wyróżnia trzy główne typy historiografii: „historię źródłową”, czyli opis czynów, wydarzeń i stanów społeczeństwa, „historię refleksyjną”, czyli opis wykraczający poza własne doświadczenia historyka, oraz „historię filozoficzną”, czyli filozofię historii, rozważanie dziejów. Filozofia dziejów wnosi myśl, że rozum panuje…
… przypadkowości formą logicznego następstwa. Nie znaczy to jednak wcale, że filozofia jest areligijna.
Heglowska filozofia historii filozofii
Jak swoje historie maj sztuka i religia, tak posiada ją i filozofia. Historia ta jest dialektycznym procesem. Z jednego punktu widzenia jest to proces, poprzez który nieskończona myśl zaczyna myśleć o sobie w sposób wyraźny, a z drugiej - proces, dzięki któremu umysł…
… się Absolutu.
Przyroda i sfera ludzkiego ducha stanowią obszar, gdzie przejawia się wieczysta idea. Można więc przeprowadzić rozróżnienie między samą ideą a sferą jej urzeczywistniania. Życie Absolutu obejmuje więc trzy główne fazy: logicznej idei, przyrody i ducha. System filozofii rozpada się na trzy części: logikę, filozofię przyrody i filozofię ducha. Logika bada Absolut „w sobie”, filozofia przyrody bada…
… dla rozsądku pewne dwa pojęcia są przeciwne, musi istnieć wyższa ich synteza, która nie unicestwia ich różności. Uchwycenie tego momentu tożsamości w zróżnicowaniu jest zadaniem rozumu. Myślenie dialektyczne ma więc podnieść rozsądek do poziomu rozumu. Łączy się to z nadaniem nowego sensu zasadzie niesprzeczności. Heglowi chodzi zresztą bardziej o przeciwieństwa niż o sprzeczności. Jedno przeciwieństwo domaga…
… się do odsłonięcia faktu, iż przyroda jest koniecznym warunkiem wstępnym dla spełnienia celu: poznania przez świat samego siebie w ludzkim duchu i przez niego.
filozofia przyrody
Przyroda jest koniecznym warunkiem istnienia sfery ducha, w której przejawia się Absolut, ale sama nie jest duchem. Duch jest wolnością, a przyroda jest sferą konieczności i przypadkowości. Jest ona jednak rzeczywista. Problem…
… się drugiego, co wcale nie prowadzi do negacji podstawowego prawa logiki.
fenomenologia świadomości
Ludzki umysł jest uczestnikiem samowiedzy Absolutu, ludzka wiedza o Absolucie i sama samowiedza Absolutu są dwoma aspektami tej samej rzeczywistości. Ale nie każdy szczebel świadomości jest już uczestnictwem w Boskiej samoświadomości. Uczestnictwo to możliwe jest dopiero na poziomie wiedzy absolutnej.
„Fenomenologia ducha” jest historią ludzkiej świadomości. Hegel rozpoczyna od badania naturalnej, nienaukowej świadomości, a następnie kreśli jej dialektyczny rozwój, pokazując, w jaki sposób kolejne szczeble prowadzą do wiedzy absolutnej. Pierwszym szczeblem jest „świadomość”, czyli świadomość przedmiotu jako zmysłowej rzeczy, która przeciwstawia się podmiotowi. Fazę drugą stanowi samowiedza…
…, że spekulatywny rozum może zgłębić istotę Absolutu, która przejawia się w przyrodzie i w dziejach ludzkiego ducha. Odsłonięciem tej istoty ma zajmować się logika. Wraz z usunięciem rzeczy samych w sobie, myśl przestała się ograniczać do świata fenomenalnego, gdyż równałoby to się przejściu w solipsyzm. Myśl stała się myślą absolutną, a jej kategorie - kategoriami rzeczywistości. Nauką, która bada kategorie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)