1 Geologiczna działalno ść wiatru OdróŜnia się dwojakiego rodzaju geologiczna działalność wiatru: - niszczącą (erozja eoliczna) - budującą (akumulacja eoliczna) Pr ę dko ść wiatru zwi ę ksza si ę z wysoko ś ci ą. W wysokich górach wiatry są tak silne, Ŝe wywiewają wszelki drobny materiał ze zwietrzelin. Dlatego w wysoko połoŜonych obszarach obserwuje się tylko grubszy gruz. Prędkość wiatru jest większa nad morzami, gdyŜ tarcie między powietrzem a wodą jest znacznie mniejsze niŜ między powietrzem a lądem. RównieŜ nad bezleśnymi równinami prędkość wiatru jest większa, gdyŜ brak jest lasów które wskutek tarcia zmniejszają jego prędkość. Jako czynnik erozyjny, wiatr najsilniej działa w obszarach suchych – stepy, pustynie), gdzie duŜe róŜnice temperatur w ciągu doby, brak zachmurzenia i wegetacji sprzyjają jego działalności Wiatr w zaleŜności od swej prędkości jest zdolny unosić mniejsze lub większe cząstki mineralne. Prędkości te większe są wyŜej, a mniejsze w pobliŜu ziemi. Prędkość wiatrów określa się za pomocą 12 o skali Beauforta. siła wiatru m/s km/h oznaczenie słowne działanie wiatru na l ą dzie 0 0-0,2 0-1 cisza dym wznosi się pionowo 1 0,3-1,7 2-6 powiew dym lekko zbacza 2 1,8-3,3 7-12 słaby wiatr ledwie odczuwalny podmuch niŜsze stopnie 3 3,4-5,2 13-18 łagodny wiatr poruszają się liście 4 5,3-7,4 19-26 umiarkowany wiatr poruszają się małe gałązki 5 7,5-9,8 27-35 świeŜy wiatr poruszają się gałęzie, ostre podmuchy średnie stopnie 6 9,9-12,4 36-44 silny wiatr poruszają się konary 2 7 12,5-15,2 45-54 bardzo silny wiatr mniejsze drzewa poruszają się z pniami 8 15,3-18,2 55-65 gwałtowny wiatr poruszają sie duŜe drzewa, utrudnione chodzenie 9 18,3-21,5 66-77 wichura wiatr zrywa dachy, łamie silne pnie 10 21,6-25,1 78-90 silna wichura wiatr wyrywa drzewa z korzeniami 11 25,2-29,0 91-104 gwałtowna wichura silne niszczące działanie wiatru sztormowe stopnie 12 ponad 29 ponad 104 huragan druzgocące działanie wiatru Siła wiatru zaleŜy od prędkości i masy przemieszczanego powietrza. Najsłabszy
(…)
… zwaną lessem – niewarstwowana,
porowata, pocięta kanalikami ze śladów korzeni i roślin trawiastych.
Lessy europejskie, w tym polskie, tworzyły się w okresie zlodowaceń. Wiatry
wywiewały drobny materiał z przedpola lodowca i transportowały ku południowi,
gdzie był osadzany. Lessy pokrywają znaczne obszary środkowej i wschodniej
Europy.
Skałd lessu: pył kwarcowy, minerały ilaste, weglan wapnia (10 – 30%) , limonit.
Zawartość węglanu wapnia decyduje o reakcji z HCl. Zawartość kalcytu moŜe się
zmniejszyć wskutek przemycia przez wody opadowe.
Wymyty węglan wapnia koncentruje się na większej głębokości w postaci
tzw kukiełek lessowych.
Największe obszary pokrywa less w Chinach (miąŜszość pokrywy lessowej
przekracza miejscami100 m). Less ten powstał w wyniku osadzania pyłów
wywiewanych z pustyni Gobi. Chińska…
… osadu na obszarach
pozbawionych roślinności
- korazja – niszczenie powierzchni zwięzłych skał przez piasek niesiony
wiatrem
Deflacja zaleŜy od siły wiatru i od wielkości cząstek mineralnych. Przy tej samej
wielkości ziarn ilość transportowanego materiału jest wprost proporcjonalna do
sześcianu prędkości wiatru. zaleŜy od siły wiatru i od wielkości cząstek mineralnych.
Unoszenie cząstek przez wiatr…
…. w 1979 r w Polsce
odnotowano opad pyłu pochodzącego z Sahary. Silne i porywiste wiatry mogą unosić
ziarna drobnoziarnistego piasku na znaczną wysokość i przenosić na duŜą odległość
4
Dla geologicznej pracy wiatru waŜna jest prędkość przy powierzchni.
Wprowadzenie ziarna w ruch wymaga pewnej minimalnej prędkości, tzw prędkości
poruszenia (prędkości progowej)
Prędkość progowa wiatru prędkość konieczna…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)