Geneza partii politycznych

Geneza partii politycznych,
Wśród wielu czynników przyczyniających się do powstania partii po­litycznych trzy miały największe znaczenie:
1) Rozwój parlamentaryzmu . Już w zgromadzeniach stanowych ich członkowie łączyli się w grupy, frakcje. Istniały one krótko (np. na czas jednego głosowania) i nie posiadały obliczonego na dłuższy okres programu ani skrystalizowanych struktur. Zrzeszały w luźnych formach (np. klubu politycznego) zwolenników pewnych idei. Pierwsze dłużej działające frak­cje powstały w XVII w. W parlamencie angielskim byli to torysi (kon­serwatyści) i wigowie (liberałowie), w rewolucyjnym parlamencie francu­skim - jakobini, żyrondyści, kordelierzy, a w Stanach Zjednoczonych ­federaliści i republikanie. Z nich później wykształciły się partie polityczne.
2) Idee liberalne i oświeceniowe. Propagowały prawa jednostki i po­przez to stymulowały żywiołowy rozwój różnych form stowarzyszania się, zastępujących skostniałe i odgórnie kontrolowane organizacje spo­łeczne (stany, cechy, gildie, zgromadzenia lokalne). Powstały wówczas różne związki: od tajnych przez półjawne po związki studenckie, kultu­ralno-literackie, czy też związki czytelników określonych gazet. Z cza­sem niektóre z nich przekształciły się w partie polityczne.
3) Upowszechnianie się prawa wyborczego. Prowadził do zmiany dotychczasowych sposobów kreacji parlamentu i implikował szeroką akcję kandydatów na parlamentarzystów prowadzoną wśród społeczeństwa. Dla zapewnienia sobie masowego poparcia musieli oni połączyć swoje wysiłki wokół pew­nych elementów programowych i oprzeć się na strukturze terenowej po­magającej im pozyskać zwolenników (np. casus clubs w Stanach Zjed­noczonych). Z jednej strony powodowało to powstawanie partii poli­tycznych z już istniejących klubów, zrzeszeń itp., lub też stymulowało zakładanie całkiem nowych partii jako odpowiedzi na konkretne zapo­trzebowania społeczne (np. powstawanie partii z inicjatywy związków zawodowych). Poza tym oddziaływało to na przekształcenia charakteru samych partii - z elitarnych i kadrowych w masowe.
... zobacz całą notatkę