To tylko jedna z 9 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
. Geneza kryzysu lat 1970 i 1980 1.Sposób realizacji planów wieloletnich Dyrektywne centralne planowanie było podstawą polityki gospodarczej ZSRR i jego państw satelickich. ZSRR miała znaczny wpływ na politykę wewnętrzną swych satelitów; dążyła do jej ujednolicenia i oparcia na własnych doświadczeniach. Pod naciskiem ZSRR przeprowadzano w europejskich państwach socjalistycznych m.in. industrializację, w której pierwszeństwo otrzymał przemysł ciężki, kosztem przemysłu konsumpcyjnego i rolnictwa.
Kierowanie gospodarką miało charakter nakazowo-rozdzielczy i ściśle hierarchiczny. Ustawy o planach wieloletnich miały charakter dyrektywny i określoną moc prawną, podobną do ustaw budżetowych. Taki sposób zarządzania eliminował z gospodarki rachunek ekonomiczny, ograniczał rynek i konkurencję. a) rozwój przemysłu ciężkiego Inwestycje w przemyśle zbrojeniowym oraz przemyśle ciężkim (hutnictwo, wydobywanie surowców, produkcja maszyn, energetyka, materiały budowlane, infrastruktura transportowa) miały absolutny priorytet w planach rozwoju gospodarczego (łączyły się z tzw. „pchnięciem” proindustrialnym oraz poczuciem nieuchronnie zbliżającego się konfliktu między ZSRR a światem kapitalistycznym, na wypadek, którego ZSRR musiało się uzbroić). Cierpiały na tym nakłady na wzrost poziomu życia i konsumpcji. Uprzemysłowienie powodowało przenoszenie się ludzi ze wsi do miast.
Mimo różnych koncepcji planów wieloletnich, rozwój przemysłu ciężkiego prawie zawsze zajmował w nich najważniejsze miejsce; rolnictwo, dochód ludności i przemysł konsumpcyjny nigdy nie były priorytetem absolutnym (poza okresem 1971-1975, kiedy odprężeniu uległy stosunki z Zachodem). b) industrializacja oparta wyłącznie na akumulacji wewnętrznej Jednym z celów gospodarki socjalistycznej był nieustanny wzrost gospodarczy; aby go osiągnąć, coraz więcej nakładów przeznaczano na wzrost produkcji przemysłowej. Plany industrializacyjne finansowano z dochodów przedsiębiorstw państwowych oraz akumulacji wytwarzanej w rolnictwie (podatki, obowiązkowe dostawy). Gospodarka była coraz bardziej kapitałochłonna, więc trudno było liczyć na wzrost dochodu narodowego; coraz większymi nakładami osiągano coraz mniejszy wzrost. Wzrost gospodarczy był tzw. „wzrostem jałowym” - była to produkcja dla produkcji i inwestycji, a nie dla konsumentów. Produkowano więcej niż mogła wchłonąć gospodarka, kierując się tylko wskaźnikiem wzrostu gospodarczego; następowała akumulacja - gospodarka nie była w stanie w krótkim czasie absorbować i wykorzystać potężnych nakładów inwestycyjnych. Prowadziło to do wystąpienia w gospodarce przeinwestowania. Inwestycje rozwlekały się na lata. W pewnym momencie przestawały pomnażać dochód narodowy, a zaczęły przynosić straty.
(…)
… rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego (1970-1980) a) uchwały VI Zjazdu PZPR PZPR (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza) od końca 1948 r. sprawowała faktyczną władzę w Polsce; miała własną „konstytucję” (Deklarację ideową i statut PZPR), która zawierała m.in. wykładnię historyczną dziejów polskiego ruchu robotniczego i nakreślała drogę od demokracji ludowej (istniejącego w PRLu ustroju) do socjalizmu…
… charakter inwestycji (kryterium opłacalności: rynek zagraniczny), zwiększenie samodzielności przedsiębiorstw, zobiektywizowanie cen, zastosowanie oprocentowanego kredytu w dziedzinie inwestycji. Reformy te przerwały wydarzenia grudniowe na Wybrzeżu i ustąpienie Gomułki.
Następnie w 1971 r. próbowano dokonać kompleksowej reformy systemu gospodarczego. Do walki z kryzysem stanął następca Gomułki, Edward Gierek:
- stworzenie większych pozorów demokracji
- faza polityki prokonsumpcyjnej
- próby równoczesnego rozwoju gospodarczego kraju i poprawy stopy życiowej ludności
- nawiązanie bliższych stosunków handlowych z krajami kapitalistycznymi (nacisk na rozwój kooperacji przemysłowej, a później na zaciąganie kredytów)
- rezygnacja z programu samowystarczalności produkcji zbóż; zapowiedź zwiększenia importu…
… „praskiej wiosny” z 1968 r.) oraz prezydenta (Vaclav Havel). Na Węgrzech w 1989 r. przeprowadzono rokowania na temat pokojowych przeobrażeń, które zaowocowały wolnymi wyborami w 1990 r. W NRD wzrosła ilość ludzi uciekających na Zachód trasą przez Czechosłowację, Węgry i Austrię. W nocy z 9 na 10 listopada 1989 r. runął mur berliński (zbudowany, by uniemożliwić obywatelom NRD ucieczkę na Zachód), symbol…
… inflacji w hiperinflację, rozregulowanie systemu wynagrodzeń
Ogólny upadek systemu - cd.
Ponieważ NSZZ „Solidarność” był niezależny od państwa oraz partii komunistycznej, tolerowano go tylko przez krótki czas; w 1981 r. po ogłoszeniu stanu wojennego 13 XII, uwięziono jego przywódców. Ponieważ nie ustawały niepokoje społeczne, zalegalizowano go ponownie w 1989 r. Wkrótce potem przeprowadzono częściowo…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)