Geneza i początki kapitalizmu poza rolnictwem na ziemiach PL (XVI-XVIII) Rewolucje burżuazyjne w Anglii i Niderlandach Prześladowania reformacji = powstanie arystokr. i mieszczan = oderwanie w 1581 Niderlandów płn. (Holandia) = niepodl. Hol w 1648 po wojnie 30-letniej z Hiszp. = nowe państwo w duchu antyfeudalnym (rządy bogatej burżuazji).
W latach 1640-1660 obalono rządy absolutne w Anglii, w 1688 usunięto dynastię Stuartów. Rewolucja ang. XVII (Oliver Cromwell) szlachty oraz mieszcz. = burż. nie zdobyła władzy polit., ale uzyskała liczne korzyści ekon. oraz prawne
Merkantylizm Dążenie państw eur. do zbudowania potęgi ekon. znlazło podbudowę w myśli ekonomicznej merkantylizmu (wł. mercante - kupiec). Kierunek ten rozwinął się przede wszystkim w XVII, do przedstawicieli należeli FRA: Jean Bodin, Berthelemy de Laffemas (generalny kontroler handlu za Henryka IV), Jean Colbert czy Ang.: Thomas Mun (dyr. Komp. Wschodnioind.), Thomas Gresham.
Podstawowym zał. merkantylistów było przekonanie, że o bogactwie kraju decydują zasoby kruszców. Trzeba więc wszelkimi sposobami powiększać ich zasoby. Najwcześniejszy sposób to praktykowany przez Hiszpanów bulionizm, ale nie zdał egzaminu, bo kruszce wyciekały z kraju.
Później uznano, że celem państwa powinno być uzyskanie dodatniego bilansu w handlu zagr. za pomocą:
protekcjonizmu celnego w celu ochrony własnych producentów
popierania produkcji krajowej (zwolnienia podatkowe, subwencje)
dązenia do samowystarczalności w prod. surowców strat. (armia, flota) oraz w roln.
popierania polit. kolonialnej (surowce, towary, niewolnicy)
popieranie wzrostu liczby ludności, pełne wykorzystanie SR, zakaz emigracji fachowców
aktywne kształtowanie gustów i przyzwyczajeń konsumpcyjnych ludności (walka z biżuterią)
W nowoczesnych państwach znoszono wewn. komory celne, wprowadzano jednolite miary i wagi, ujednolicano system podatkowy.
W okresie od XVI do pł. XVIII występuje w EZ zjawisko szybkiego nagromadzenia kapitałów, ze źródeł:
dochody z ziemi (renta gruntowa)
procesy koncentracji ziemi w rękach wlk. właścicieli kosztem ch-ów lub Kośc. kat.
eksploatacja kruszców w Ameryce
handel kolonialny (kompanie handlowe, niewolnictwo, handel przymusowy)
spekulacje (akcje, papiery wartościowe)
pożyczanie państwu pieniędzy na procent (dług publiczny)
ograniczanie konsumpcji i oszczędność
Kompanie handlowe W 1602 bogaci kupcy (przeważnie amsterdamscy) założyli Kompanię Wschodnioindyjską, która prowadziła niezależną politykę kolonialną. W 1621 założono Kompanię Zach-ind. (do handlu z Ameryka i zach. Afryką). Od 1621-1654 władała ona wybrzeżami Brazylii, opanowała Surinam a w 1624 wykupiła od Indian Manhattan i zał. Nowy Amsterdam. Po przegranych wojnach Holendrzy oddali prymat Anglikom. Anglicy powołali kompanie handlowe: Moskiewską (1554) do handlu z Ros., Wschodnią (1579) z PL, Skand. i Inflantami, Lewantyńską (1581) z Turcją i Kanadyjską (1628). Narastająca akumulacja kapitałów doprowadziła do powstania Banku Angielskiego w 1694. Był to pierwszy nowocz. bank, przyjmował depozyty, prowadził r-ki bieżące oraz handel kruszcami. Kwity tego banku (banknoty) stały się powszechnie uznawanym środkiem płat.
(…)
…. ale przemysł miała na tym samym poziomie co reszta Eur. Dominowała praca ręczna, a w zakresie organizacji - nakład (forma dominująca) i manufaktura. Przyczyny i czynniki umożliwiające rew. techn.
tradycje rzemiosła, manufaktury liczące kilka wieków (duża liczba rzemieślników, którzy mieli skłonności do innowacji)
znaczne kapitały nagromadzone w wyniku pierwotnej akumulacji kapitału
postęp rewolucji agrarnej (dużo zbędnych na wsi ludzi szło do miast => SR)
rynek zbytu na tow. przemysłowe (dużo ludzi, wysoka konsumpcja)
rozwój nauki i techniki, ochrona wynalazczości (biura patentowe)
zasoby surowców (węgiel kamienny, ruda żelaza) oraz z kolonii (bawełna)
stabilny ustrój polit., system bankowy i ubezp.
sieć dróg lądowych i kanałów, flota handlowa
Zasadnicze kierunki przemian:
mechanizacja przemysłu włókienniczego…
…; w średniowieczu rozwijała się instytucja lombardu (pożyczki) weksle łatwiej było przewozić niż pieniądze (obawa przed złodziejami)
kupcy mieli pieniądze, kapitał kupiecki przekształcał się w kapitał lichwiarski; Templariusze - potężny i bogaty zakon, powstały w XIIw. (Palestyna) do walki z wyznawcami islamu
Templariusze też byli lichwiarzami (zaufanie papieża, ukrywanie lichwy); we Francji i Anglii pełnili…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)