To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Analiza historyczna rozwoju instytucji budżetu wskazuje, że obywał się on w poszczególnych państwach w różnym czasie, co spowodowane było zróżnicowanymi uwarunkowaniami społecznymi i politycznymi. Trudno wskazać jeden fakt, który mógłby zostać uznany za decydujący w rozwoju instytucji budżetu. Taki charakter można przypisać co najmniej kilku zdarzeniom, mającym często rewolucyjne znaczenie dla całego społeczeństwa i państwa, mianowicie: ugruntowanie pieniężnego charakteru stosunków w gospodarce, rozdział majątku władcy od majątku państwa, rozwój instytucji demokracji przedstawicielskiej oraz przemiany w pojmowaniu funkcji państwa. Usilne doszukiwanie się idei budżetu w starożytności jest pewnym nieporozumieniem, aczkolwiek nie oznacza to jednak, że w tym okresie nie możemy zauważyć pewnych elementów już wtedy pojawiających się i składających na dzisiejszą postać budżetu. W starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie istniały różnego rodzaju obliczenia i szacunki, lecz były one wykorzystywane w celu kontroli działań urzędników, z jednej strony stanowiły informację o majątku a z drugiej stanowiły podstawę do wykrywania nadużyć urzędników. Nie miały one cech planowości i zazwyczaj nie odnosiły się do przyszłości. Pierwszym, powszechnie znany aktem planistycznym były spisy dochodów i wydatków sporządzane w Rzymie za panowania Oktawiana Augusta. Geneza budżetu państwa sięga okresu średniowiecza i wiąże się z walką o władzę pomiędzy monarchą a przedstawicielstwem stanowym, które uzależniało nakładanie podatków od swojej zgody (np. w Anglii Wielka Karta Wolności, wydana w 1215 r.); aby uzasadnić wzrost obciążeń podatkowych, monarcha polecał sporządzać zestawienia wykazujące przeznaczenie wydatków i źródła ich pokrycia; pierwsze takie zestawienia powstały w Anglii, Polsce i Francji w XVI w., służyły także uporządkowaniu gospodarki skarbu państwa.
Na przestrzeni wieków instytucja budżetu rozwijała się w obszarze skarbowości monarchii. Pojawiły się różne formy podatków, jak podatki stałe, zmienne, pośrednie, akcyza oraz formy kontroli i egzekucji podatkowej. Dyrektywność planowania dochodów i wydatków wykształciła się stopniowo w miarę rozwoju administracji państwowej i środków przymusu. W XVII wieku w większości krajów europejskich dokonano oddzielenia skarbu królewskiego od finansów państwowych. W Polsce nastąpiło to w 1667 roku, kiedy Sejm wyłonił Komisję Skarbowa jako stałą instytucję powołana do kontroli funkcjonowania systemu skarbowego. Parlamentarna kontrola przyczyniła się do dalszej instytucjonalizacji budżetu, rozwoju technik gospodarowania środkami budżetowymi i nadzoru nad wydatkami publicznymi.
Zasady współczesnego budżetu państwa rozwinęły się w Anglii i to ona właśnie jest powszechnie uznawana za kolebkę instytucji budżetu. W 1688 roku została wydana w Anglii Deklaracja Praw, zwana Bill of Right, w którym to akcie została wyraźnie umieszczona zasada głosząca nie tylko prawo parlamentu do nakładania podatków, ale też prawo parlamentu do decydowania o wydatkach na okres jednego roku. Rok ten uważa się za datę powstania współczesnego budżetu, rozumianego jako uchwalany przez parlament dyrektywny plan dochodów i wydatków państwa na przyszły rok budżetowy.
(…)
… w dokumentach państwowych najwyższej rangi w Konstytucji Królestwa Belgii z 1830 roku.
W Polsce geneza budżetu przebiegała podobnie jak w Anglii. W 1374 roku król Ludwik Węgierski zobowiązał się w tzw. przywileju koszyckim, do nie pobierania bez zgody szlachty innych podatków niż stałego łanowego (tj. podatku w wysokości 2 grosze od łana), w zamian za zapewnienie następstwa tronu jednej ze swoich córek…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)