Z jej treści możemy dowiedzieć się więcej na takie tematy, jak: definicja sprawstwa, podżeganie, pomocnictwo, czynny żal, usiłowanie.
Popełnienie przestępstwa to nie jedynie jego dokonanie w formie osobistego wypełnienia jego znamion. Oprócz zwykłego sprawstwa wyróżnia się również formy zjawiskowe naruszenia prawa karnego tj. współsprawstwo, sprawstwo kierownicze, podżeganie i pomocnictwo, a także formy stadialne, co oznacza, że obok dokonania przestępstwa może być ono popełnione w formie przygotowania i usiłowania. Dla form zjawiskowych popełnienia przestępstwa cechą charakterystyczną jest, że polegają one na współdziałaniu przynajmniej dwóch osób. Kodeks Karny w art. 20-23 określa te osoby wspólną nazwą „współdziałający”, co jednak nie oznacza odpowiedzialności zbiorowej. W art. 21 Kodeks Karny podkreśla zasadę indywidualizacji odpowiedzialności karnej, zwaną inaczej zasadą indywidualizacji winy („Okoliczności osobiste, wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.”), co oznacza, że pewne okoliczności, które wpływają na korzyść lub niekorzyść jednego współsprawcy nie wpłyną na złagodzenie bądź zaostrzenie odpowiedzialności drugiego ze współsprawców.
Definicja sprawstwa i jego różnych odmian zawarta jest w art. 18 § 1 KK. Przede wszystkim określa on zwykłe sprawstwo (jednosprawstwo) jako czyn zabroniony, za który odpowiada ten, kto wykonuje go sam. Oznacza to osobiste (nie przez inna osobę) wypełnienie znamion oraz określa się, że chodzi o działanie pojedynczej osoby.
Wg art. 18 § 1 KK współsprawstwo polega na wykonaniu przestępstwa z inną osobą (osobami), co oznacza, że działania dwóch lub więcej osób objęte są porozumieniem - element subiektywny - i są pewnym działaniem wspólnym, składają się na pewną całość wypełniającą znamiona określonego przestępstwa - element obiektywny. Współsprawcy mogą dokonywać wspólnie działań jednorodnych, ale mogą to być również zachowania różnorodne. W pierwszym przypadku przykładem może być sytuacja, kiedy dwie osoby dokonują zabójstwa, zadając ofierze ciosy nożami. W drugim natomiast, gdy dwie osoby dokonują rozboju w ten sposób, że jedna z nich straszy ofiarę bronią, a druga odbiera jej portfel - sens konstrukcji współsprawstwa w tym przypadku jest najbardziej widoczny, ponieważ każdemu ze współsprawców przypisuje się popełnienie przestępstwa rozboju, ale żaden z nich nie wypełnił całości znamion tego przestępstwa swoim własnym działaniem. Gdyby nie konstrukcja współsprawstwa trzeba by było uznać, że jeden ze sprawców dopuścił się groźby karalnej (art. 190 KK), a drugi kradzieży (art. 278 KK) - popełniono więc dwa inne przestępstwa, ale rozboju nie było.
Przestępstwa nieumyślne również mogą być popełnione w formie współsprawstwa, jeżeli dwie lub więcej osób wspólnie w porozumieniu zachowuje się w sposób nieostrożny i wywołuje to określony skutek, np. dwie osoby, nie zachowując środków ostrożności, ścinają drzewo, które przygniata osobę trzecią. Współsprawstwo przy popełnieniu przestępstwa indywidualnego właściwego jest możliwe (art. 21§ 2 KK) pod warunkiem, że wszyscy współsprawcy mają wymaganą cechę podmiotu, np. trzech żołnierzy popełnia wspólnie dezercję. Z art. 21 § 2 KK wynika, że współsprawstwo przestępstwa indywidualnego możliwe jest także wtedy, gdy tylko jeden współsprawca ma wymaganą cechę podmiotu, a pozostali współsprawcy tylko o występowaniu tej cechy wiedzą. Potraktowanie ich jako współsprawców przestępstwa indywid
(…)
… się.
Strona podmiotowa podżegania polega na umyślności w postaci zamiaru bezpośredniego, tzn. podżegacz musi chcieć nakłonić podżeganego i chcieć, by popełnił on czyn zabroniony. Nie będzie więc podżeganiem w rozumieniu art. 18 § 2 KK nieumyślne nakłonienie do popełnienia czynu zabronionego, ani też nakłonienie w zamiarze ewentualnym. Nakłanianie osoby, która ma już zamiar popełnienia przestępstwa…
…. Jeżeli sprzedający chciał czynu tej osoby (zamiar bezpośredni) lub godził się na to (zamiar ewentualny), to zachowanie się sprzedającego nazwiemy pomocnictwem. Jeżeli natomiast sprzedał on truciznę przewidując, że może chodzić o zabójstwo, ale przypuszczając, że chodzi o wytępienie szczurów (lekkomyślność) lub też nie przychodzi mu na myśl właściwy cel, który jednak może przewidzieć (niedbalstwo) to jego zachowanie…
… określenia, wynika, że może to być zamiar bezpośredni lub ewentualny. Dopuszczenie prze KK możliwości usiłowania w zamiarze ewentualnym oznacza, że prawnokarne pojęcie usiłowania jest szersze od potocznego rozumienia tego pojęcia.
Przykład: X i Y, chcąc dokuczyć osobie Z, wrzucają ją z mostu do rzeki, godząc się na to, że Z utonie. Jeżeli śmierć osoby Z nastąpi, będzie to umyślne zabójstwo w zamiarze…
… zabroniony w konfiguracji wieloosobowej wymienionej w art. 18 § l KK (tj. współsprawców, sprawców kierowniczych oraz osób przez nich kierowanych) określa przede art. 20 KK. Mówi on, że każdy ze współdziałających odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności, statuuje zasadę indywidualizacji winy. W konsekwencji, jeżeli dwaj współsprawcy np. wywołali wspólnie śmierć człowieka, przy czym…
… sprawcy korzystania z owoców przestępstwa, mogą być zakwalifikowane jako paserstwo (art. 291-292 KK). Uważa się, że poplecznictwo lub paserstwo przyrzeczone sprawcy przed popełnieniem czynu może mu ułatwić jego popełnienie - pomocnictwo psychiczne. Trudnym problemem teoretycznym i praktycznym jest rozgraniczenie pomocnictwa od współsprawstwa. Przykład: Pewna osoba zabija inną strzelając do niej w nocy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)