FINANSE PUBLICZNE – DR. KAMILA BIELAWSKA
Literatura:
S. Owsiak – Finanse Publiczne i Praktyka
T. Juja – Finanse Publiczne
Egzamin – zaliczenie ćwiczeń; test jednokrotnego wyboru, nie mniej niż 30 pytań, poprawa – forma ustna
Finanse publiczne – zasoby pieniężne i operacje tymi zasobami.
badanie zjawiska i procesy związane z tworzeniem i rozdysponowaniem funduszy publicznych.
zajmują się wyjaśnieniem treści ekonomicznej i społecznej funduszy publicznych.
badają związki przyczynowo – skutkowe pomiędzy gromadzeniem funduszy publicznych a
procesami gospodarowania, procesami społecznymi i politycznymi.
Operacje związane z gromadzeniem i rozdysponowaniem funduszy:
gromadzenie dochodów (daniny publiczne, bezzwrotne np. podatki) i przychodów (zwrotne np.
obligacje) publicznych.
wydatkowanie środków publicznych.
finansowanie potrzeb pożyczkowych państwa.
zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne.
zarządzanie środkami publicznymi.
zarządzanie długiem publicznym.
Refinansowanie długu – zaciąganie nowej pożyczki na rzecz spłaty starej.
Reakcja na niedoskonałości mechanizmu rynkowego, takie jak:
braki konkurencji.
występowanie efektów zewnętrznych (np. zanieczyszczenia środowiska)
istnienie braków informacyjnych.
występowanie dóbr publicznych (bezpieczeństwo wewnętrzne, obrona narodowa, wymiar
sprawiedliwości, administracja).
występowanie nierównowagi gospodarczej.
Interwencjonizm wykraczający poza usuwanie niedoskonałości rynku:
redystrybucja dochodów (syndrom Janosika, zabieranie bogatym, aby dać biednym).
finansowanie dóbr społecznych (są to dobra, które ze względów fizycznych mogłyby być dobrami
prywatnymi, ale z różnych powodów są dostępne dla każdego obywatela i finansowane z funduszy
publicznych, np.: w Polsce: oświata, opieka zdrowotna i zabezpieczenie emerytalne).
Funkcje finansów publicznych według Musgraev’a:
Alokacyjna – dostarczanie dóbr publicznych i społecznych, albo proces w którym
wykorzystywanie zasobów dzielone jest między dobra prywatne a publiczne i społeczne.
Redystrybucyjna – dostosowanie podziału dochodu i bogactwa do zgodności z tym, co
społeczeństwo uważa za słuszny czy sprawiedliwy stan podziału.
o Podatki od dochodów osobistych – podatki, które mają charakter progresywny
oddziaływają na zmianę rozkładu dochodów , podatki proporcjonalne mają
ograniczone działanie w tym zakresie.
o Transfery socjalne – większe znaczenie redystrybucyjne mają transfery
uzupełniające dochód, ich celem ma być zwiększenie dochodu do dyspozycji.
o Podatki pośrednie: VAT i Akcyza.
o Nieodpłatny dostęp do usług społecznych.
Stabilizacyjna – stosowanie instrumentów fiskalnych do utrzymywania wysokiego stanu
zatrudnienia, stabilności cen i właściwej stopy wzrostu gospodarczego z uwzględnieniem
ich efektów dla bilansu płatniczego.
1
Formy ingerencji państwa w sferę gospodarczą:
Regulacja i nadzór – działania takie jak: stwarzanie standardów i wymogów, które muszą spełnić
podmioty gospodarcze (np.
(…)
… wielkości funduszów publicznych, zaspokoić rosnące oczekiwania społeczne w
zakresie wolumenu i standardu świadczenia usług publicznych.
Przesłanki rozwoju PPP
Współpraca sektora publicznego i prywatnego od starożytności lecz: świadome i celowe kreowanie
rozwiązań prawno-instytucjonalnych w zakresie PPP od lat 90’tych XX wieku.
Przyczyny:
Rewolucja techniczna/innowacyjna,
Demokratyzacja społeczeństw,
Zmiana doktryny ekonomicznej (ograniczenie fiskalizmu).
Paradygmat PPP
W demokratycznych krajach gospodarki rynkowej prawa i obowiązki władz publicznych i
obywateli składają się na umowę społeczną (zawartą w konstytucji i innych aktach prawnych),
Władze publiczne nie są w stanie wywiązać się z przewidzianego prawem obowiązku
świadczenia usług publicznych na poziomie prawnie zagwarantowanym i w standardach
oczekiwanych przez obywateli,
Kapitał prywatny mógłby zastąpić władze publiczne w świadczeniu takich usług, oznaczałoby
to jednak poddanie usług publicznych działaniom praw rynkowych, ze wszystkimi tego
konsekwencjami i w wielu przypadkach – złamanie umowy społecznej (prywatyzacja),
Dla rozwiązania tego dylematu istnieje potrzeba znalezienia nowej formuły działania, która
zapewni zwiększenie efektywności działań stricte gospodarczych, które są konieczne dla
wytwarzania usług publicznych, ale zagwarantuje jednocześnie cenę (dostęp do) usług oraz
standard ich świadczenia na poziomie określonym umową społeczną,
Powyższa formuła wyznacza obu stronom: podmiotowi publicznemu i prywatnemu zadania
(obowiązki), tradycyjnie do nich przypisane. Podmiot publiczny pozostaje nadal
odpowiedzialny za warunki…
… oraz niespójności polityki budżetowej w czasie
o Zjawisko „skłonności do deficytu” (deficit bias)
o Potrzeba koordynacji polityk fiskalnych np. w ramach państw tworzących unię walutową
Problemem jest głównie ekspansywna polityka „w dobrych czasach”. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat
w krajach UE deficyty rosły w okresie spowolnienia, ale nie były obniżane (w wystarczającym stopniu) w
okresie ożywienia. W fazie…
… centralne (PiT, CiT, VAT, Akcyza, podatek od wydobycia kopalin, ryczałt od przychodów
ewidencjonowanych)
Podatki lokalne (podatek od nieruchomości, podatek leśny, podatek od środków transportowych,
podatek rolny),
Opłaty,
Cła,
Dochody z majątku publicznego (),
Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
Pożyczki publiczne,
Subwencje,
Dotacje przedmiotowe, podmiotowe i celowe.
Inne elementy…
…, jak kształtowałaby się sytuacja fiskalna, gdyby państwo nie miało długu.
16
Źródła pokrycia deficytu budżetowego:
Nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych,
Zwiększenie wpływów podatkowych,
Ograniczenie wydatków budżetowych,
Sprzedaż majątku publicznego,
Zaciąganie pożyczek publicznych.
Dług publiczny:
Ogół finansowych zobowiązań władz publicznych z tytułu zaciągniętych pożyczek. Powstaje w skutek
zaciągnięcia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)