Personalizm Maritaina
Jacques Maritain (1882-1973), filozof francuski, profesor Instytutu Katolickiego w Paryżu, członek Papieskiej Akademii św. Tomasza w Rzymie, ambasador Francji przy Watykanie (1945-48), wykładowca Papieskiego Instytutu Studiów Mediewistycznych w Toronto i wielu uniwersytetów amerykańskich. Oprócz pracy naukowo-dydaktycznej Maritain angażował się również żywo w spory doktrynalne, dotyczące działalności społeczno-politycznej Kościoła. W sporach tych akcentował potrzebę odróżniania porządku doczesnego, czyli porządku cywilizacji, kultury i polityki, od porządku religijnego, w którym mieszczą się właściwe cele Kościoła. Największe znaczenie uzyskały poglądy Maritaina na zagadnienie życia osobowego człowieka. Główne prace Maritaina to: (1) Humanizm integralny (1936), (2) Trzej reformatorzy: Luter, Descartes, Rousseau (1925).
Koncepcja człowieka jako osoby
Zgodnie z tradycją tomistyczną, Maritain uważał człowieka za byt złożony z dwóch substancjalnych zasad: materii i duszy. Jednak, gdy mamy na uwadze człowieka jako osobę, jest on całością o przewadze natury duchowej, ponieważ w życiu osoby najważniejsze są jej funkcje duchowe. Dusza jest główną zasadą życia osobowego człowieka, nadającą osobie ludzkiej najwyższą w świecie doczesnym doskonałość, godność, wolność oraz tajemniczość. Maritain pisał, że osoba ludzka jest „wielką metafizyczną tajemnicą”, ponieważ mimo że jest obarczona także ciałem, przez swą duszę uczestniczy w bytowaniu czystych bytów duchowych. Jest w pewnym stopniu podobna do samego Boga. To podobieństwo do Boskiego Absolutu nadaje osobie wielką godność (dignitas) i najwyższą w świecie doczesnym doskonałość. Oznaką ludzkiej doskonałości, będącej niedoskonałym odblaskiem Doskonałości Absolutnej, jest właściwość człowieka jako osoby, którą Maritain określił nazwą „wolność niezależności”. „Wolność niezależności” jest rodzajem wolności, która przysługuje osobie ludzkiej. Wolność ta charakteryzuje się brakiem przymusu zewnętrznego oraz tym, że osoba jest racją dostateczną wszystkich swych decyzji i działań. Ten rodzaj wolności przysługuje tylko tym bytom, które przekroczyły próg duchowości i które w związku z tym posiadają wolną wolę i czynią użytek ze swej wolnej woli. Wolna wola jest w człowieku „władzą wyboru przekraczającą wszelką konieczność i wszelki determinizm”. Dzięki niej człowiek sam określa swoje czyny (jest ich racją dostateczną) i sam ponosi za nie odpowiedzialność. Byty, które nie są osobami, np. minerały, rośliny i zwierzęta, nie są w swych działaniach niezależne, przynajmniej nie w tym stopniu co człowiek. Dla nich, czyli dla wszystkich bytów usytuowanych w hierarchii wszystkich istnień poniżej progu duchowości, Maritain utworzył określenie „wolność samorzutności”.
(…)
…, mieszanie pojęć „osoby” i „jednostki” jest źródłem totalitaryzmu i indywidualizmu. Indywidualizm poświęca osobę jednostce. Daje jednostce „powszechne głosowanie, równość praw, wolność sądu, a wydaje osobę samotną, nagą... na pastwę wszystkich sił zagrażających życiu duszy.” Totalitaryzm zaś jest dlatego groźny, że poświęca osobę społeczeństwu, tzn. traktuje człowieka tylko jako cząstkę społeczeństwa, bez…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)