Filon z Aleksandrii Jego koncepcja filozofii wynikała z fascynacji myślą grecką przy jednoczesnym mocnym osadzeniu w tradycji judaistycznej religii. Podejmując trud budowania swej wizji świata chciał pokazać, że Pięcioksiąg można pogodzić z rozumem i pogańską filozofią religii. Wyraziło się to w próbie utożsamienia pojęć filozoficznych i religijnych oraz odnalezienia natchnionego, prawdziwego, lecz ukrytego sensu, jaki zawiera alegorycznie przez niego interpretowane Pismo święte. Najwyższa zasada filozoficzna zostaje utożsamiona z Bogiem starotestamentowym. Jest on więc konkretną transcendentną Osobą, różną od wszystkiego, co dzięki niemu istnieje. Nacisk na transcendencję Boga posuniętą dalej niż wszystkie dotychczasowe rozwiązania myśli greckiej stanowi o szczególnym rysie tej filozofii: „cały świat nie jest godny być miejscem pobytu i zamieszkania dla Boga. On bowiem jest sam dla siebie miejscem, jest pełny sam siebie i sam dla siebie wystarczający, napełnia i ogarnia inne istoty w ich nędzy pustce i próżni, a jego samego nie ogarnia żadne stworzenie, ponieważ On jest Jeden i Wszystko” .
Nie jest wyłącznie Bogiem biblijnym ukształtowanym przez pisma mojżeszowej religii. Obraz jego rozszerza Filon na to wszystko, co Grecy wypracowali jako prerogatywy Absolutu. Jest to byt wieczny, najwyższy, pierwszy i jedyny, najwyższa realność, której istotę stanowi istnienie, najwyższa, pierwsza i ostateczna zasada filozoficzna, przyczyna sprawcza i celowa zarazem . Na tym tle filozof z Aleksandrii stawia tezę zupełnie nową dla greckiego myślenia - tą mianowicie, że Bóg nie jest twórcą kształtującym według swej woli istniejącą materię, ale stwórcą wszystkiego, co istnieje. To jedyny byt posiadający istnienie jako właściwe sobie, będąc przyczyną w sensie egzystencjalnym udziela istnienia wszystkiemu, co istnieje:„jest niestworzony i wszystkie rzeczy przywiódł do istnienia, nie potrzebował niczego, czego potrzebowałyby rzeczy stworzone” .
Boskiej istoty poznać nie jesteśmy w stanie, jednak działalność Jego w świecie, przejawiającą się jako jego „siły” ( dynameis ), bądź „energie” ( energeiai ) .
I to jest istotne, że właśnie Filon podejmuje zarzucone przez szkoły hellenistyczne próby dowodzenia Absolutu, o które kusili się Platon i, zwłaszcza, Arystoteles. Nie wychodzi w nich poza to, co zaproponowali poprzednicy, zwłaszcza Stagiryta. Tu jednak dowodzenie nie jest próbą uzasadniania konstruktu, wypracowanego przez myślicieli jako Zasada uzasadniająca ich wizję świata, ale Absolutu, którego istnienia filozof jest pewien na gruncie wyznawanej przez siebie religii.
Bóg jest punktem wyjścia systemu. Pojęcie Boga jest synkretyczne - łączy własności greckiego Absolutu z pojęciem żydowskiego Boga. Bóg jest osobą, transcendentną kosmicznie i epistemologicznie.
(…)
… głód duchowości i misterium oraz fakt jego działalności właśnie w Aleksandrii - intelektualnej stolicy ówczesnego świata.
GNOZA
Filon Aleksandryjski, Alegorie praw I, 44, w: Pisma. Tom 1. O stworzeniu świata. Alegorie praw. O dekalogu. O cnotach, tłum., wstępem i komentarzem opatrzył L. Joachimowicz, Warszawa 1986.
Por. D. Dembińska-Siury, Plotyn, dz. cyt., 12-13..
Filon Aleksandryjski, O niezmienności Boga, w: Pisma. Tom 2. O gigantach. O niezmienności Boga. O rolnictwie. O uprawie roślin. O pijaństwie. O trzeźwości, tłum. z greckiego i przypisami opatrzył S. Kalinkowski, Kraków 1994, 56.
Por. J. Zieliński, Jerozolima, Ateny. Aleksandria. Greckie źródła pierwszych nurtów filozofii chrześcijańskiej, Wrocław 2000.
Por. G. Reale, Historia Filozofii starożytnej. IV. Szkoły epoki Cesarstwa, tłum…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)