Farmaceutyki oraz związki aktywne endokrynnie - źródła, rodzaje związków, wpływ na organizmy Farmaceutyki to substancje aktywne biologicznie, które po wprowadzeniu do organizmu w ściśle określonej dawce prowadzą do osiągnięcia żądanego efektu terapeutycznego. Szacuje się, że ich liczba w skali globalnej wynosi około 200 000, przy czym na rynku danego kraju znajduje się przeciętnie od 5000 do 10 000 preparatów. Prawidłowe określenie ilości spożywanych farmaceutyków, a zarazem ilości leków wprowadzanych do środowiska, jest trudne, gdyż wiele z nich sprzedawanych jest bez recepty ( z ang. over the counter ). Ocenia się, że roczna produkcja leków na świecie mieści się w zakresie od 100 000 do 200 000 ton. Zgodnie z danymi zebranymi przez Ministerstwo Zdrowia przy współpracy z Biurem Regionalnym WHO w Europie zużycie leków w Polsce należy do najwyższych w świecie (34 opakowania leków rocznie/osobę). Wśród farmaceutyków najczęściej kupowanych w Polsce znajdują się leki stosowane w leczeniu schorzeń układu krążenia (25,6 proc.), przewodu pokarmowego i metabolizmu (23,7 proc.) oraz układu nerwowego (8,1 proc.) Każdego roku rośnie liczba leków spożywanych bez recepty: szczególnie przeciwkaszlowych, przeciwprzeziębieniowych oraz przeciwbólowych. Farmaceutyki służą do ochrony nie tylko zdrowia ludzkiego. Znaczne ich ilości produkowane są także na potrzeby weterynarii. Niektóre z nich pełnią funkcję stymulatorów wzrostu (np. monenzyna, salinomycyna) i wprowadzane są bezpośrednio do pasz. Istnieją zatem różne drogi przedostawania leków do środowiska naturalnego. Podstawowym źródłem jest przemysł farmaceutyczny, rolnictwo, służba zdrowia, weterynaria oraz gospodarstwa domowe. Przeterminowane środki lecznicze (bez ich utylizacji) zrzucane są środowiska zarówno z gospodarstw domowych (na małą skalę), jaki i ze szpitali (na znacznie większą skalę). Leki zaaplikowane ludziom i zwierzętom wydalane są z moczem bądź kałem w formie niezmienionej lub/i w postaci metabolitów. Przeprowadzone badania wykazały występowanie śladowych ilości (rzędu ppb, ppt)) farmaceutyków nie tylko w ściekach, ale też w wodach powierzchniowych, w wodach gruntowych, a nawet w wodzie pitnej, a także w glebie i osadach. Pochodzą one z różnych grup leków, przy czym przeważają leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, antybiotyki, leki obniżające poziom cholesterolu, sterydy i hormony pokrewne, leki przeciwpadaczkowe, betablokery, preparaty przeciwnowotworowe, środki moczopędne, leki antydepresyjne i uspakajające oraz charakteryzujące się wyjątkową trwałością środki kontrastowe stosowane w
(…)
… (kwas klofibrowy, ibuprofen, kwas
acetylosalicylowy) – z oczyszczalni ścieków, odciekow, z wysypisk odpadów oraz
spływ powierzchniowy (ibuprofen 37 migrogrmow/litr wystepuje w formie związanej,
acetominofen 61 forma zwiazana, penicylina 4 forma wolna, anoksycyklina 27 forma
wolna)
• Osady denne w biornikach wodnych
• Gleby szczególnie gdy stosowane SA nawozy naturalne
W zaleznosci od podatnosci…
…
Reakcje I fazy – utlenianie lub redukcja, hydroksylacja i in.
Metabolity leków są często lepiej rozpuszczalne w wodzie, bardziej reaktywne i toksyczne niż
związek wyjściowy
Reakcje II fazy – sprzęganie z kwasem glukuronowym, siarkowym i z aminokwasami.
Leki obniżające poziom cholesterolu
Kwas kolibrowy jest aktywnym metabolitem kolibratu, leku obniżającego poziom
cholesterolu we krwi, działa jak herbicyd, należy do grupy chlorowanych kwasow
fenoksykarboksylowych. Jest pierwszym farmaceutykiem wykrytym w środowisku.
W Europie (7000 ton) wiecej ludzi zażywa antybiotyki niż w USA (4800 ton) natomiast
wiecej antybiotyków podaje się zwierzętom w USA (15100 ton) niż w europie (3900 ton).
Wystepowanie farmaceutyków w środowisku
• Wody powierzchniowe i glebionowe (kwas klofibrowy, ibuprofen, kwas
acetylosalicylowy) – z oczyszczalni ścieków, odciekow, z wysypisk odpadów oraz
spływ powierzchniowy (ibuprofen 37 migrogrmow/litr wystepuje w formie związanej,
acetominofen 61 forma zwiazana, penicylina 4 forma wolna, anoksycyklina 27 forma
wolna)
• Osady denne w biornikach wodnych
• Gleby szczególnie gdy stosowane SA nawozy naturalne
W zaleznosci od podatnosci na rozklad oraz właściwości fizykochemiczne, leki…
… steroidowe oraz liczne zanieczyszczenia środowiska.
Substancje aktywne hormonalnie
Substancje zbliżone budowa do estrogenow lub androgenow zmieniające funkcjonowanie
systemu endokrynnego i działające na 3 soposoby:
- stymulowanie dzialania naturalnych hormonow (estrogen, testosteron) wywołując
niepożądane reakcje biochemiczne
- blokowanie receptorów hormonalnych w Komorkach uniemożliwiające dzialanie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)