Dr. Iwona Maciejczyk
Usługi banków inwestycyjnych i komercyjnych
Wykład II – Ewolucja systemu finansowego
Ewolucja systemu finansowego
1. Początki bankowości:
Początków bankowości można doszukiwać się już w Starożytnej Grecji.
W III wieku p.n.e. pojawili się bankierzy w Imperium Rzymskim.
Z czasem, dzięki wprowadzaniu zapisów należności i zobowiązań, rozwinął się handel bezgotówkowy, który zyskiwał coraz większą
popularność, głównie w miastach włoskich, takich jak Genua, Lombardia, Mediolan czy też Wenecja.
Z czasem coraz większy udział w świadczeniu usług bankowych zaczęli odgrywać Żydzi, którzy zapoczątkowali prowadzenie rachunków
dla swoich klientów.
Istotnymi wydarzeniami dla rozwoju bankowości w tamtym okresie było niewątpliwie także pojawienie się weksla w rozliczeniach
handlowych.
Pierwszymi protoplastami banków w średniowiecznej Europie były domy handlowe, które poza działalnością kupiecką świadczyły także
usługi finansowe.
Najstarszy istniejący do dziś bank został natomiast założony w Sienie.
Oprócz domów handlowych, w okresie średniowiecza wykształciły się także inne formy bankowości. Były to ławy bankierskie, gdzie
można było złożyć depozyt, na podstawie którego otrzymywano weksel oraz lombardy, które udzielały pożyczek, zazwyczaj pod zastaw
dóbr osobistych.
Na przełom XVI i XVII w. powstały banki publiczne, których głównym zadaniem było zarządzanie długiem publicznym.
Pierwszym bankiem centralnym z prawdziwego zdarzenia był natomiast Sverigs Riksbank w Szwecji.
W wyniku odrębności w kulturze i wierze wyznawanej przez bankowców wykształciły się dwa wzorce bankowości:
otwarta, gdzie to partnerzy w interesach byli przeważnie właścicielami oraz
zamknięta, w której występowała przewaga własności rodzinnej.
Zachodzące stopniowo przemiany spowodowały, że z jednej z nich wykształciła się bankowość inwestycyjna, zaś drugi wzorzec był matrycą dla
powstania bankowości uniwersalnej.
2. Ewolucja bankowości uniwersalnej:
W kontynentalnej części Europy system bankowy rozwijał się powoli. Wynikało to z niewielkiego tempa wzrostu gospodarczego i
relatywnie niewielkiej zamożności społeczeństwa.
Dopiero od połowy XIX stulecia na kontynencie europejskim daje się zauważyć dynamiczny rozwój banków i bankowości, na co
pozytywny wpływ miała względna stabilizacja polityczna oraz coraz bardziej dynamiczny wzrost gospodarczy, napędzany m.in. przez
rewolucję przemysłową. Na fakt ewolucji rozwijającej się bankowości niebagatelny wpływ miały liczne w tamtym okresie krachy i
załamania rynków giełdowych.
XIX wieku rozpoczął się proces wykształcania się nowoczesnej bankowości w Niemczech.
Niemieckie banki bardzo szybko skoncentrowały swoją działalność na kredytowaniu działalności i rozwoju krajowego przemysłu.
Od XVIII w. do poł. XIX w. wykształciły się także inne instytucje finansowe tworzące ów system bankowy, takie jak banki spółdzielcze i
kasy oszczędnościowe, banki ludowe oraz banki hipoteczne.
Najważniejsze:
niemiecki system banków uniwersalnych, jaki funkcjonuje po dzień dzisiejszy, wykształcił się na przestrzeni XIX i XX wieku.
Okres końca XIX i początku XX stulecia to także czas, kiedy ostatecznie system kontynentalny odróżnił się od angloamerykańskiego w
większości państw Europy.
3. Ewolucja bankowości specjalistycznej:
Bardzo dynamiczny rozwój gospodarczy Korony Brytyjskiej, szczególnie pobudzany w czasie rewolucji przemysłowych, spowodował
dużo szybsze bogacenie się społeczeństwa na Wyspach, niż mieszkańców kontynentu.
Czynniki te spowodowały, że działalność finansowa domów handlowych przestała zaspokajać potrzeby angielskiego społeczeństwa i
gospodarki.
Zaczęto poszukiwać alternatywnych możliwości lokowania środków pieniężnych (działalność depozytowa).
W okresie II rewolucji przemysłowej zaczęły powstawać tzw. banki prowincjonalne (banki depozytowo – kredytowe).
Wówczas też zaczęła krystalizować się, specjalizacja instytucji bankowych.
W wyniku kryzysów finansowych XIX wieku upadło wiele banków prowincjonalnych oraz duża liczba londyńskich banków
zaangażowanych w długoterminowe finansowanie przedsiębiorstw przemysłowych straciła płynność. Był to jeden z czynników
wykrystalizowania się wyspecjalizowanych banków w Anglii.
W Stanach Zjednoczonych anglosaski system banków specjalistycznych zaczął się rozwijać w trakcie wojny secesyjnej.
1
Dr. Iwona Maciejczyk
Usługi banków inwestycyjnych i komercyjnych
Wykład II – Ewolucja systemu finansowego
W okresie wojny secesyjnej wprowadzono radykalne zmiany i rygorystyczne ograniczenia w prawie dotyczącym emisji pieniądza przez
banki, co spowodowało, że instytucje te zaczęły upatrywać jego alternatywy w emisji akcji.
Oficjalny, prawnie usankcjonowany, podział bankowości na depozytowo-kredytową i inwestycyjną został dokonany w 1933 r. na mocy
ustawy Glass-Steagall Act.
3. Fazy ewolucji systemu finansowego na świecie:
I faza – kapitalizm właścicielski
charakterystyczny dla gospodarki opartej głównie na rolnictwie, lub też znajdującej się na wstępnym etapie
uprzemysłowienia
obsługiwany głównie przez banki komercyjne
większość z oszczędności deponowanych w bankach pochodzi z wygenerowanych wcześniej zysków przedsiębiorstw
nie występuje tu konflikt interesów pomiędzy właścicielami przedsiębiorstw a ich menedżerami
II faza – kapitalizm menadżerski
cechuje gospodarkę typu przemysłowego
wzrasta znaczenie rynków kapitałowych
zaczynają wyłaniać się także pozabankowe instytucje finansowe
dynamicznie rozwija się także instytucja giełdy
konflikt interesów pojawiający się na linii właściciel – zarządzający przedsiębiorstwem
wykształcają się także dwa modele systemu finansowego, a mianowicie angloamerykański i niemiecko-japoński
III faza - Kapitalizm instytucjonalny
główną rolę w tworzeniu PKB odgrywają usługi
zaczynają zdecydowanie dominować rynki kapitałowe i pieniężne
pojawiają się także zupełnie nowe instytucje, np.. fundusze venture capital
przedsiębiorstwa zyskują dużą niezależność od banków w kwestii pozyskiwania kapitału
27 października 1986 r. w Wielkiej Brytanii dokonano powszechnej deregulacji tamtejszego sektora finansowego. Zmiany te zostały nazwane
terminem Big Bang, a jednym ze skutków było umożliwienie bankom prowadzenie równoczesnej działalności depozytowo-kredytowej i
inwestowania na rynkach kapitałowych.
W Stanach Zjednoczonych, 66 lat po ustanowieniu Glass-Steagall Act (1999 r.), uchylono zakaz łączenia działalności depozytowo-kredytowej z
usługami charakterystycznymi dla bankowości inwestycyjnej. Uchylenie ustawy było jedną z przyczyn obecnego kryzysu finansowego, ponieważ
w praktyce umożliwiło gigantom takim, jak np. Citigroup, , podejmowanie nadmiernego ryzyka. Jak okazało się później, instytucje finansowe
wykorzystywały wszelkie możliwe sposoby, aby w krótkim terminie pomnożyć zyski (np. poprzez emitowanie i handlowanie instrumentami
opartymi o kredyty hipoteczne). Doprowadziło to do powstania tak skomplikowanych zależności między bankami, firmami ubezpieczeniowymi,
funduszami emerytalnymi i funduszami hedgingowymi, że gdy pękła bańka na rynku kredytów, cały system finansowy runął w gruzach.
2
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)