Epistemologiczny idealizm immanentny - wykład

E pistemologiczny idealizm immanentny Za klasycznego przedstawiciela idealizmu immanentnego uchodzi angielski filozof XVIII wieku, George Berkeley . Powszechnie sądzi się, że w procesie spostrzeżenia zm y słowego poznajemy twory pozapsychiczne, a więc nieimmanentne; Twierdził, że jedynym przedmiotem spostrzeżenia zmysłowego jest tylko własne moje wrażenie, a więc pewne moje prze­życie, pewien twór imm a nentny (przykład z białą kartką papieru) . Idealizm immanentny Berkeleya jest tylko połowiczny , gdyż tę idealistyczną tezę ogranicza tylko do spostrz e żenia zmysłowego, twierdząc, że w spostrzeżeniu tym dane nam być mogą jedynie własne nasze wrażenia, a więc przeżycia psychiczne. Obok spostrzeżenia zmysłowego uznaje jednak Berkeley inne formy poznania, które mogą wykroczyć poza wł a sne przeżycia poznającego podmiotu. Takim poznaniem ma być - według Berkeleya - na przy­kład poznanie swej własnej duszy i innych duchów, których Berkeley nie utożsamia z przeżyciami psychic z nymi poznającego podmiotu. O krok dalej idzie drug i angielski filozof XVIII wieku, Dawid Hume , rozciągając tezę ep i stemologiczną idealizmu immanentnego, którą Berke­ley ograniczył tylko do spostrzeżenia zmysł o wego, również na tzw. spo­strzeżenie wewnętrzne , za którego pomocą mamy zdo­bywać tzw. samowiedzę , tj. świadomość naszej własnej jaźni, czyli du­szy. Be r keley pytał, co naprawdę spostrzegamy za pomocą naszych zmysłów ; Hume - co naprawdę spostrz e gamy w tzw. doświadczeniu wewnętrznym. Hume odpowiada , że w doświadczeniu wewnętrznym nie jest nam dane nic więcej jak tylko nasze własne przeżycia psychiczne . Dusza jako coś róż­nego od strumienia przeżyć, jako coś, co miałoby być tych prz e żyć substratem czy też podmiotem, nie jest dana w żadnym doświadczeniu. Hume twierdzi , że w doświadczeniu wewnętrznym nie poznajemy niczego różnego od naszych własnych przeżyć psychic z nych, nie wy­chodzimy poza sferę i m manentną. Fundamentalną podstawą idealizmu immanentnego jest jego pogląd na stosunek p o między podmiotem poznającym a przedmiotem poznania. Przy spostrzeganiu na przykład stosunek pomi ę dzy podmiotem poznającym a przedmiotem spostrzeżenia polega - według Berkeleya - na tym, że ten przedmiot staje się treścią świadomości; tzn. staje się po prostu prz e ży­ciem psychicznym. Prowadząc analizę głębiej i odróżniając akt i treść prze­życia, można by powiedzieć, że przedmiot spostrzeżony staje się według Berkeleya i innych immanentnych idealistów treścią przeżycia. S tosunek między podmiotem po­znającym a przedmiotem p o znawanym nazywa się stosunkiem intencj o nalnym . Dla zaistnienia tego stosunku nie wystarczy , by zjawiła się w świadomości treść zmysłowa . Podmiot poznający musi wykonać ponadto szereg operacji, w których i pewne p

(…)

… ukonstytuowany, budzi pytanie, czy wskutek tego przedmiot spostrze­żenia nie jest jedynie tylko konstrukcją umysłu, a nie czymś rzeczywistym, niezależnie od podmiotu istniejącym. Tym pytaniem zajmuje się teoria poznania, roztrząsając zagadnienie, występujące pod nazwą idealizmu transcendentalnego, do którego omówienia obecnie przejdziemy.
…
... zobacz całą notatkę