Eliade: Sacrum, mit, historia
Podstawowe pojęcia, przedmiot rozważań Symbolizm a psychologia myślenie ludzie jest u swoich podstaw symboliczne, pokazuje to też psychologia prze badanie snów, wizji itp.
symbol jest zawsze splotem znaczeń, złączeniem przeciwieństw nie możliwych do pogodzenia na drodze „terminologicznej”
obraz symbolu prawdziwy jest tylko jako zespół (wszystkich) znaczeń, choć czasem objawia się tylko jako jedno ze znaczeń (np. u dziecka obraz Wielkiej Matki a kompleks Edypa - E. pokazuje słabość Freuda, który wszystko sprowadzał do jednego znaczenia)
wiecznotrwałość obrazów - symbole nie tylko w pod/nadświadomości, ale w zwykłym myśleniu - człowiek zawsze żyje obrazami, mitami - myśli trudne do wyrażania bez głębokiej analizy - tęsknoty za czymś dalekim, innym, niedostępnym - za rajem ( nostalgia )
wyobraźnia - łac. imaginatio - naśladuje, obrazuje wzorce, obszary, powtarza je bez końca
Symbolizm „środka” - psychologia a historia religii
Van der Leeuw - fenomenolog religii
Jung - zwrócił uwagę na powiązanie elementów historii religii z psychicznymi elementami indywidualnymi i zbiorowymi
świadomość - nie zawsze jest historyczna (bycie tu i teraz - w swoich czasach i swoich warunkach), często wykracza poza historię, jest wiele innych dróg świadomości, np. czas skondensowany - sen, teatr, miłość, etc.
Historia i archetypy […] Archetypy i powtarzanie - dla umysłowości pierwotnej lub archaicznej przedmioty świata zew. nie mają wartości samoistnej - jakaś cecha (np. twardość dla skał), zdarzenie, etc… dopiero nadają im tą wartość
- każde działanie mające wartość oparte jest na powtarzaniu wzorca mitycznego, powtarzaniu czegoś, co „już się stało” (jedzenie - komunia, małżeństwo; nie wiem o co tu chodzi ) - działanie pierwotne, transcendencja = archaicz na ontologia , charakteryzowana przez następujące kategorie faktów:
1. elementy, których realność wiąże się z funkcją powtarzania i naśladowania archetypu niebiańskiego
2. elementy: miasta, świątynie, domy, których realność wiąże się z symbolizmem „centrum ponadziemskiego”, utożsamiającego je ze sobą i przeistaczającego w „środki świata”
3. rytuały, znaczące gesty świeckie, które realność swą zawdzięczają temu, iż świadomie powtarzają pewne akty, ustanowione „ab origine” przez bogów, bohaterów, przodków.
Elementy rzeczywistości mitycznej Święty obszar i sakralizacja świata Jednorodność przestrzeni a hierofania (objawienie) Dla człowieka religijnego przestrzeń nie jest jednorodna dzieli się:
(…)
… religijnego przestrzeń nie jest jednorodna dzieli się:
obszar święty - każda religia posiada podstawę ontologiczną (objawioną - hierofania); każdy człowiek religijny wydziela tę podstawę od reszty przestrzeni - miejsca święte, które jednoczą świat. Nawet człowiek świecki - ustanawia sobie miejsca święte (dom rodzinny, miejsce dzieciństwa, miłości, etc.)
Teofania i znaki
progi miejsc świętych - miejsca przerwania ciągłości przestrzennej
miejsca święte jako punkty kontaktu, „brama niebios”
znak - pochodzi spoza świata świeckiego, jest świadectwem kontaktu, a więc wskazuje też na miejsce święte - znak orientuje człowieka w przestrzeni;
Chaos (świat zewnętrzny, nieznany, obcy) i Kosmos (miejsce zamieszkania, dom, obszar zagospodarowany) → przekształcenie Chaosu w Kosmos polega na odprawianiu na nim działań…
… historię
Kóniec…
przestrzeń zwykła - bezkształt, teren nieoznaczony
przestrzeń ↕opozycja, dzięki której ukonstytuował się świat
obszar święty- jedyny właściwy
Kolumna kosmiczna - miejsce święte, punkt przerwania ciągłości świata
- otwarcie umożliwia kontakt między światami
- axis mundi - znaczy otwarcie (np. słup, drabina, liana, góra, drzewo
- wokół osi rozciąga się świat (oś w środku)
„Zasadniczą…
… zawsze zaczynało się od środka; ludzie zakładający miasto, osadę, itp. zawsze ustalają środek i osiedlają się w nim (lub osiedlanie się równa się położeniu podwalin nowego świata)
świat rozchodzi się na 4 strony
Miasto - kosmos - jest miejscem odgraniczonym od chaosu i musi przed nim bronić
Pojęcie stworzenia świata - osiedlenie to stworzenie świata, oznaczanie świata:
przez ustalenie środka, ustanowienie axis mundi
przez naśladowanie prastworzenia - często krwawa ofiara na początku - zabicie prademona przez boga
Stwarzanie świata czyli ustanowienie Kosmosu - polegało na zwycięstwie boga nad prademonem Chaosu (swoiste uporządkowanie)
Kosmogonia i ofiara związana z budowaniem - ustanowienie nowego świata na wzór praustanowienia - musi też więc pojawić się ofiara
Świątynia, bazylika, katedra - jest imago mundi…
… święty odsuwa się od życia codziennego i bierze na siebie stworzenie - odpowiedzialność za istnienie świata, za życie (ważniejsze dla niego niż odpowiedzialność moralna, społeczne, historyczna, etc.) - pragnie odnowy i musi jej dokonać: ”obsesja ontologiczna”, przywiązanie do bytu
Wszystko to dzięki praobjawieniu - na sumę praobjawień składają się mity
Mit - wzorzec
opowiada historię sakralną…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)