Wykład 1: zagadnienia wprowadzające
- Ciało czy dusza? Co na co wpływa?
Dusza - ciało
Efekt placebo
Dziewczyna z klątwą (Zimbardo)
Ciało - dusza
Uszkodzenia mózgu powodujące zmiany pamięci, spostrzegania
Choroby serca powodujące lęki
Człowiek jako jedność biopsychospołeczna. Paradygmat biomedyczny a paradygmat biopsychospołeczny.
Model biomedyczny a model biopsychospołeczny*
MODEL BIOMEDYCZNY
KATEGORIA OPISU
MODEL BIOPSYCHOSPOŁECZNY (Engel)
Medycyna neopozytywistyczna
GENEZA
Koncepcje systemowe
Zdrowie jako kategoria uniwersalna, jednoznaczna dla każdej posługującej się nią osoby i definiowane jako brak choroby;
DEFINICJA ZDROWIA
Zdrowie ujmowane dynamicznie (jako dyspozycja, proces); kontinuum: zdrowie -choroba;
Stresory są szkodliwe i należy dążyć do stworzenia sterylnego otoczenia;
OCENA STRESORÓW
Stresory są nieuniknione i należy nauczyć się z nimi żyć;
Ignorowanie tego, co jest poza normą statystyczną (palenie papierosów prowadzi do zachorowania);
DEFINICJA NORMY
Koncentracja na utrzymaniu zdrowia, pomimo zagrożeń (dlaczego palenie papierosów nie zawsze prowadzi do choroby?);
Przedmiotowe podejście do zdrowia jednostki; osobą posiadającą wyłączne kompetencje w orzekaniu o zdrowiu jest lekarz;
CZŁOWIEK A ZDROWIE
Podmiotowe podejście do człowieka i jego zdrowia, uznanie odpowiedzialności człowieka za własne zdrowie;
Specjalizacja w podejściu do choroby;
OBSZAR BADAŃ
Poszukiwanie uogólnionych czynników zaangażowanych w osiąganie bieguna zdrowia;
Koncentracja na jednej specyficznej jednostce chorobowej
OBSZAR PRAKTYKI
Koncentracja na zasobach, które pomagają jednostce w radzeniu sobie z patogenami;
Sposoby definiowania zdrowia.
Zdrowie jako stan:
Pierwsza definicja zdrowia uwzględniająca trzy obszary funkcjonowania człowieka (ogłoszona w 1948r. w Konstytucji Światowej Organizacji Zdrowia) ujmuje je jako pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny (a nie jedynie jako brak choroby lub kalectwa).
Zdrowie jako dyspozycja:
„poddającą się zmianom zdolność człowieka zarówno do osiągania pełni własnych fizycznych, psychicznych i społecznych możliwości, jak i reagowania na wyzwania środowiska" (Słońska, Misiunia, 1994). Zdrowie w tej definicji traktowane jest jako dyspozycja, zdolność człowieka do wszechstronnego rozwoju i do stawiania czoła aktualnym wymaganiom (za: Heszen-Niejodek, 1998).
(…)
… jest pojęcie zdrowego pola życiowego (Dolińska-Zygmunt, 2001).
Pole zdrowotne zawiera cztery zasadnicze elementy określające zdrowie indywidualne: biologię człowieka, środowisko, styl życia oraz organizację opieki zdrowotnej. Rozkład procentowy udziału tych czynników w zdrowiu człowieka jest następujący:
styl życia - 53%;
środowisko - 21%;
dziedziczenie - 16%;
opieka medyczna w 10%.
Psychologia zdrowia jako dziedzina badań i praktyki psychologicznej.
> Podstawy teoretyczne.
Psychologia zdrowia, dziedzina psychologii formalnie uznana w 1979 roku, gdy Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne zaakceptowało powołanie Sekcji Psychologii Zdrowia. W najszerszym rozumieniu można ją określić jako stosowanie wiedzy psychologicznej do zagadnień zdrowia, choroby i systemu opieki zdrowotnej (Sheridan, Radmacher 1998).
- Joseph Matrazzo: „psychologia zdrowia to całokształt specyficznego, oświatowego, naukowego i profesjonalnego wkładu psychologii jako dyscypliny do promocji i utrzymywania zdrowia, zapobiegania i leczenia chorób, rozpoznawania etiologicznych i diagnostycznych korelatów zdrowia, choroby i zbliżonych dysfunkcji, a także do analizy i optymalizacji systemu opieki zdrowotnej i kształtowania polityki zdrowotnej" (Sheridan, Radmacher, 1998).
- Sheltey E. Taylor (1991, za: Heszen-Niejodek, 1997): „psychologia zdrowia jest działem psychologii zajmującym się poznaniem wpływu czynników psychologicznych na to, że ludzie pozostają zdrowi, określeniem ich znaczenia w powstawaniu chorób oraz ich roli w kształtowaniu zachowania ludzi, kiedy zachorują".
> Psychologia zdrowia jako dziedzina badań (za: Heszen…
… skierowane do osób zdrowych (osoby zdrowe dążą do powiększenia lub utrzymania /ochrony zasobów zdrowotnych) .
Promocja zdrowia a prewencja zaburzeń:
Promocja zdrowia jest procesem umożliwiającym ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem w sensie jego poprawy i utrzymywania (Karta Ottawska, 1986, za: Sęk, 1997). Zdrowie nie jest tu celem samym w sobie, ale jest traktowane jako środek konieczny do realizacji aspiracji, zaspakajania potrzeb oraz przeobrażania i kontroli środowiska. Promocja zdrowia nie jest adresowana do osób zagrożonych określonymi chorobami, ale do wszystkich ludzi, mobilizując ich do aktywnego uczestnictwa w działaniach podejmowanych na rzecz zdrowia. Działania te ukierunkowane są na czynniki determinujące stan zdrowia.
Działania prewencyjne dotyczą zapobiegania występowania…
…, która koncentruje się na zapobieganiu rozwoju choroby poprzez wczesne wykrycie jej objawów i ich zdiagnozowanie, a następnie szybkie leczenie
prewencję trzeciego stopnia, która skupia się na przeciwdziałaniu nawrotom choroby i minimalizacji powikłań i niepełnosprawności.
' W literaturze spotkać można również nazwę: model holistyczno-ekologiczry, w którym funkcjonowanie jednostki rozpatrywane…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)