To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
John Hospers - „Determinizm a wolność”
Wolność
W powszechnym mniemaniu wolność człowieka polega na tym, że ma on swobodę wykonywania tych działań, które może wykonać, gdy o tym postanowi. Człowiekowi przysługuje także w różnym stopniu wolność negatywna („wolność od”), wyrażająca się w swobodzie podejmowania decyzji. Wolność negatywna bywa ograniczana przymusem, narzucanym zazwyczaj przez innych ludzi. Istnieje wszakże również przymus wewnętrzny, którego także nie da się kontrolować. W związku właśnie z jego istnieniem, istnieje też bardzo rozpowszechnione nieporozumienie co do wolności - ludzie nieobeznani z psychologią nie mają pojęcia o rozmiarach występowania wewnętrznych przymusów.
Istnieje jeszcze inny problem z wolnością - problem tak zwanej „wolnej woli”.
Fatalizm
Fatalizm nie powinien być mylony z determinizmem - według fatalizmu wszystko, co się dzieje, jest przeznaczone. Z filozoficznego punktu widzenia można uznać go za „głupi” - nie sposób działać na jego podstawie lub powodować się nim w życiu. Dlatego ludzie rzadko są fatalistami w odniesieniu do najbliższej przyszłości - łatwiej o fatalistyczne spojrzenie na wyniki długotrwałych procesów, nad którymi nie mamy kontroli.
Nie należy mylić fatalizmu z doktryną o predestynacji, zgodnie z którą wszystko, co się dzieje, dzieje się z woli Boga.
W przeciwieństwie do fatalizmu, determinizm mówi tylko o tym, że wszystko, co się dzieje, ma jakąś przyczynę (zespół przyczyn wystarczających).
Indeterminizm
Według indeterminizmu nie wszystkie zdarzenia mają przyczyny. Większość zdarzeń ma przyczyny, ale w świecie ludzi, gdy chodzi o podejmowane przez nich decyzje, warunki uprzednie nie wystarczają do zaistnienia tego, co robimy (mogą mieć na to wpływ, lecz tego nie determinują). Pogląd ten determiniści uważają za niedorzeczny. Twierdzą, że jest wprowadzony, by ratować tym sposobem wolną wolę, ale zauważają, że nie jest do tego potrzebny. Indeterminizm okazuje się największym wrogiem wolności, gdyż działania, które nie ma przyczyn, nie można w istocie przypisać żadnemu podmiotowi. Dlatego, zdaniem deterministów, wolność determinizmu wymaga.
Przewidywalność
O ile można przewidywać niektóre zjawiska zachodzące w świecie przyrody, o tyle działania ludzkie w pełni przewidywalnymi nie są. Indeterminiści twierdzą, że nigdy nie będą, gdyż nie są całkowicie wyznaczone przyczynowo przez minione warunki. Determiniści nie zgadzają się z tym poglądem i twierdzą, że to, iż nie możemy przewidzieć jakichś zdarzeń nie wynika bynajmniej z ich nieprzewidywalności, ale z naszego braku wiedzy o nich.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)