To tylko jedna z 4 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Delikty. Kradzież (furtum)
Furtum jako delikt prawa cywilnego przechodziło długą ewolucję. Przestępstwo to uregulowane było już w ustawie XII tablic. Występuje tam w dwóch rodzajach, stosownie do tego czy złodzieja schwytano na kradzieży czy też nie.
Furtum manifestum - złodzieja schwytano na gorącym uczynki lub z bronią w ręku. Można było zabić go na miejscu po uprzednim wezwaniu świadków. Prawa tego nie można było jednak nadużywać, zwłaszcza jeśli złodzieja można było obezwładnić. W pozostałych przypadkach złodzieja odprowadzano przed pretora. Podlegał on karze chłosty i jeśli był osobą wolną dostawał się w niewolę okradzionego. Jeśli był niewolnikiem po wychłostaniu zrzucano go ze Skały Tarpejskiej. Tej samej karze podlegał złodziej u którego rzecz skradzioną znaleziono w wyniku rewizji przeprowadzanej przez poszkodowanego.
Furtum nec manifestum - a więc gdy złodzieja nie schwytano na kradzieży, ale czyn mu udowodniono odpowiadał on za podwójną wartość rzeczy skradzionej.
Z biegiem czasu furtum zaczęło obejmować jakiekolwiek zachowanie się sprawcy mające na celu pozbawienie właściciela władania nad rzeczą ruchomą. Na kradzież wg definicji Paulusa składają się trzy elementy:
Element obiektywny - czyli zabór rzeczy, jej posiadania lub używania.
Element subiektywny - to zły zamiar, który musiał towarzyszyć aktowi zaboru.
Pobudka - polegała na tym, że przestępstwo popełniono z chęci zysku.
Rabunek (rapina)
Była to postać kradzieży kwalifikowanej, polegającej na zagarnięciu rzeczy, najczęściej przez grupę zorganizowana przy użyciu gwałtu.
W prawie klasycznym dyskutowano czy przestępstwo to ma charakter penalny czy jest skargą mieszaną.
Justynian rozstrzygnął spór na korzyść drugiej koncepcji, postanawiając, że w ramach przysądzonego z tytułu rabunku quadropulum mieści się wartość rzeczy w postaci simplum oraz kara w postaci tripulum.
Zniewaga (iniuria)
Zniewaga to działanie niezgodne z prawem.
Gaius i Paulus wywodzą to przestępstwo z ustawy XII tablic.
Regulowała ona trzy odrębne stany faktyczne:
Membrum ruptum - czyli cięzkie okaleczenie połączone z utratą części ciała. W takich przypadkach jeśli strony nie uzgodniły odszkodowania sprawca podlegał karze talionu.
Os fractum - czyli złamanie kości. Ustawa przewidywała tu sztywną kwotę odszkodowania: 300 asów - osoba wolna; 150 asów - niewolnik.
Czynne naruszenie nietykalności cielesnej - zagrożone było karą 25 asów.
Wg Paulusa istniały pierwotnie dwie skargi z tytułu zniewagi. Pierwsza opierająca się na ustawie XII tablic służyła do ścigania różnych postaci tego przestępstwa. Druga opierała się na ius honorarium i wprowadził ją pretor w swoim edykcie w celu ścigania wszystkich czynów bezprawnych godzących w dobre obyczaje rzymskie.
(…)
… rozpatrywany był nie przed sądem jednoosobowym, lecz przed kolegium sędziów rekuperatorów. Actio iniuriam - jak wszystkie skargi deliktowe, miała charakter noksalny. Jeśli sprawcą była osoba alieni iuris odpowiadał za nią dzierżyciel władzy. Mógł się od tej odpowiedzialności uwolnić przez wydanie sprawcy poszkodowanemu.
Actio iniuriam - pociągała za sobą ujmę czci dla zasądzonego. Uniewinnienie pozwanego…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)