Przyczyny ograniczające zdolność prawną (str. 94).
Ograniczenia zdolności prawnej poza capitis deminutio mogły mieć i inne przyczyny:
a) Infamia to umniejszenie czci obywatelskiej, przewidywane przez ustawy lub edykt pretorski (napiętnowanie notą cenzorską). Dotykała ze względu na postępowanie zasługujące na dezaprobatę społeczną, wykonywany zawód (aktor, gladiator), złe prowadzenie się, wyrok zasądzający z tytułu actiones famosae i inne. Osoby dotknięte infamią ( personae infames , turpes , ignominiosae ) nie mogły sprawować opieki, składać zeznań przed sądem, występować w charakterze zastępcy procesowego, wnosić pewnych skarg i miały inne ograniczenia.
b) Addictus to osoba, przeciw której wszczęto egzekucję osobistą (np. niewypłacalni - nexi ). Pozostawali oni w niewoli wierzyciela do momentu spłaty długu (zachowywali wolność i obywatelstwo rzymskie).
c) Redempti ab hostibus to obywatele rzymscy wykupieni z niewoli, musieli odpracować cenę jaką za nich dano.
d) Koloni - dzierżawcy przywiązani w sposób trwały do swojej ziemi, pozbawieni prawa do jej opuszczania.
e) Płeć - kobieta nie mogła do czasów Justyniana adoptować cudzych oraz wychowywać własnych dzieci. Na mocy lex Voconia (169 r.) utraciła w pewnych przypadkach prawo do spadkobrania testamentowego. Po senatus consultum Velleianum (46 r.) nie mogła przejmować cudzego długu lub za niego ręczyć. § 42. Osoby prawne (str. 94-96). Osobą prawną może być zespół osób (korporacja, stowarzyszenie), albo masa majątkowa (zakład, fundacja), którym prawo nadaje w pewnym zakresie podmiotowość prawną. Wszelkie wierzytelności i prawa rzeczowe są prawami osoby prawnej jako takiej a nie osób, które wchodzą w jej skład. Za długi osoby prawnej odpowiada sama osoba prawna swoim majątkiem. Korporacje początkowo miały charakter prywatny. Majątek korporacji był majątkiem wspólnym jej członków albo stanowił własność jednego z nich (później doszło do potrzeby scentralizowania działalności takich osób). Gminy miejskie ( manicipia , civitates ) tworzyły odrębne organizacje państwowe stojące na wysokim poziomie gospodarczym. Po inkorporacji w skład państwa uzyskiwały samorząd i samodzielność gospodarczą oraz zdolność prawną jako samodzielny podmiot (mogły bronić swych praw jak personae privatae ). Stowarzyszenia to związki osób prywatnych ( collegia , sodalitates , corpora ) z minimum trzema założycielami ( tres faciunt collegium ) np. pogrzebowe, rzemieślnicze, itp. Posiadały swój majątek, kasę oraz syndyka ( actor , syndicus ), który w imieniu stowarzyszenia dokonywał czynności prawnych.
(…)
…) wywołanej czyjąś groźbą. Dolus (podstęp - malus) mógł wprowadzić kontrahenta w błąd, jeśli był istotny powodował nieważność czynności prawnej (nie wywoływała żadnych skutków prawnych). Jeśli błąd nie był istotny nie prowadził do nieważności czynności prawnej, a zobowiązany do spełnienia świadczenia przyrzeczonego pod wpływem podstępu mógł powstrzymać się od jego realizacji (otrzymywał od pretora exceptio…
… na niej określone wyrażenie woli i musiała być bezprawna, ciężka, skierowana na spowodowanie określonego oświadczenia woli i uzasadniająca obawę. Oświadczenie woli pod wpływem groźby według prawników okresu klasycznego wywoływało pełne skutki prawne, dlatego pretor przyznawał exceptio quod metus causa przeciw powodowi, który uzyskał swe roszczenia. Osobie, która pod wpływem groźby spełniła świadczenie przyznawał pretor actio quod metus causa, która zmierzała do zasądzenia poczwórnej wartości (quadruplum) rzeczy świadczonej lub szkody i można ją było wnieść przeciw osobie trzeciej, która odniosła korzyść, choć groźby nie stosowała (actio in rem scripta). Pretor w szczególnych przypadkach mógł dokonać restitutio in integrum (propter metum) i anulować skutki wymuszonej czynności prawnej.
§ 47. Elementy składowe…
…. actiones in rem) mogły być wnoszone przeciwko komukolwiek, kto naruszał cudze prawo do rzeczy. Rzeczowy charakter miały prawo własności (pełne prawo rzeczowe), i ograniczone prawa rzeczowe, przysługujące na rzeczy cudzej (iura in re aliena): służebności (servitutes), zastaw (pignus, hypotheca), dzierżawa wieczysta (emphyteusis) i prawo powierzchni (superficies).
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)