OGÓLNOROSYJSKA NADZWYCZAJNA KOMISJA DO WALKI Z KONTRREWOLUCJĄ I SABOTAŻEM, Wsierossijskaja czriezwyczajnaja komissija po bor'bie s kontrriewolucyjej i sabotażem (WCzK), pot. Czeka, policja polit. sowieckiej Rosji (potem Ros.FSRR) powołana 20 XII 1917 na polecenie Lenina i z inicjatywy F. Dzierżyńskiego (który nią kierował) do ochrony władzy bolszewickiej; w jej tworzeniu pomogli oficerowie carskiej Ochrany. Zajmowała się sprawami bezpieczeństwa państwa, prowadziła wywiad, kontrwywiad i organizowała na szeroką skalę sabotaż oraz prowokacje polityczne; od początku bezwzględna, po zamachu D. Kapłan na Lenina i wprowadzeniu „czerwonego terroru” otrzymała prawo rozstrzeliwania bez śledztwa i sądu wszystkich przeciwników władzy bolszewickiej (dekret Rady Komisarzy Lud. z 21 II 1918); po wybuchu wojny domowej w Rosji przeprowadziła eksterminację znacznej części dawnej elity politycznej i gospodarczej, na szeroką skalę stosując system zakładników i sądów doraźnych; masowo torturowała więźniów w śledztwie; liczbę jej ofiar trudno jest ustalić, choć wiadomo, że sięgała setek tysięcy. Początkowo kadrowa, 1921 liczyła już 31 tys. funkcjonariuszy (w tym także Żydów, Polaków, Łotyszów, Chińczyków); II 1922 przekształcona w GPU. GPU, ros. Gosudarstwiennoje politiczeskoje uprawlenije, Państwowy Zarząd Polityczny, sowiecka policja polityczna 1922-34, jedno z głównych narzędzi sprawowania władzy przez bolszewików po zakończeniu wojny domowej. utworzone dekretem WCIK z 6 II 1922 w miejsce WCzK, miało w stosunku do niej nieco zawężone kompetencje (na dowód zaniechania polityki tzw. czerwonego terroru), ale i w Rosji, i w republikach sowieckich zachowało jej strukturę (na Zakaukaziu Czeka została przekształcona 1926). Po utworzeniu ZSRR (XII 1922) powstało Zjednoczone GPU, czyli OGPU — nacz. organ sowieckich służb bezpieczeństwa państw. na prawach resortu związkowego; oficjalnym celem OGPU było m.in.: rozpoznawanie i likwidowanie szpiegostwa, szkodnictwa kontrrewolucji i bandytyzmu oraz reedukacja przestępców i zwalczanie bezdomności dzieci. Kolejni zwierzchnicy: F. Dzierżyński (do 1926) i W.R. Mienżynski; po początkowych amnestiach (gł. przestępcy pospolici) OGPU przystąpiła do zwalczania szpiegostwa i szkodnictwa w kraju (co doprowadziło do masowego sterroryzowania ludności, m.in. przez deportacje, zesłania, czystki i procesy pokazowe) oraz do prowadzenia akcji dywersyjno-szpiegowskich (początkowo m.in. przez porywanie działaczy i destrukcję białej emigracji) za granicą. W wyniku represyjnych akcji OGPU w ZSRR od 1923 systematycznie rosła liczba więźniów politycznych i osób izolowanych bez wyroku sądowego, a także więzień i innych miejsc odosobnienia (łagry, Gułag), na których policja polityczna oparła swoje imperium gosp.; 10 VII 1934 włączone do NKWD.
NOWA EKONOMICZNA POLITYKA (
(…)
…)- polityka gospodarcza bolszewików prowadzona w państwie sowieckim 1921-29 (wg projektu Lenina, zatwierdzonego 1921 przez X Zjazd Rosyjskiej Komunistycznej Partii (b). Jej wprowadzenie wymusił narastający opór społeczeństwa (antonowszczyzna, kronsztadzkie powstanie) przeciwko stosowanej w czasie wojny domowej polityce komunizmu wojennego, która wywołała masowy głód, katastrofalny spadek produkcji i głęboki…
… języków narodowych, co przyczyniło się do rozwoju rodzimego piśmiennictwa. Jednak już w końcu lat 20. na polecenie Stalina przystąpiono w poszczególnych republikach do zwalczania „nacjonalizmów”, a później — w ramach tworzenia „narodu sowieckiego” — do intensywnej i konsekwentnej rusyfikacji. Wszystkie narody i wszystkie republiki ZSRR poniosły także gospodarcze (komunizm wojenny, Nowa Ekonomiczna…
… faszyzmu nie stanowiła zwartego systemu światopoglądowego, lecz była eklektycznym połączeniem różnych elementów, m.in. darwinizmu społecznego, etnocentryzmu, elitaryzmu, rasizmu, antysemityzmu. Faszyzm jest ideologią skrajnie nacjonalistyczną. Jej podstawę stanowiła koncepcja „misji dziejowej” własnego narodu i jego wyższości nad innymi, oraz zasada wroga — sprawcy wszelkiego zła społecznego…
… zahamował rozwój kultury i dokonał niebywałego poniżenia prawa. Kult państwa łączył się z zasadą wodzostwa; wódz (wł. duce) był utożsamiany z państwem i narodem, był najwyższym przywódcą partyjnym, najwyższym dowódcą wojsk. i najwyższym sędzią; „miał zawsze rację”, „stał na straży prawa”; jego wola wyznaczała ramy obowiązujących norm moralnych, uruchamiała terror, wojnę i masowe zbrodnie, których ofiarą…
… pierwszych lat powojennych. Nazizm był ruchem polit. kierowanym przez Hitlera i jego partię NSDAP, od początku zmierzającym do obalenia Rep. Weimarskiej i ustanowienia „wielkogermańskiej Rzeszy”, mającej „wieńczyć” dzieje Niemiec. Program ruchu, opracowany 1920 przez G. Federa, rozwinęli Hitler w Mein Kampf (1925) i A. Rosenberg w Der Mythos des 20. Jahrhunderts (1930). Nazizm jako ideologia pokonanych…
… dla wszystkich dokonanych przez hitlerowskie Niemcy zbrodni. Klęska Niemiec 1945 położyła kres panowaniu nazizmu. Ukarano gł. zbrodniarzy hitl. oraz podjęto decyzję o denazyfikacji, która jednak nie była pełna i została przeprowadzona niekonsekwentnie. Okresowo odradzający się w Niemczech skrajnie nacjonalistyczny ruch, nawiązujący do nazizmu, zw. jest neonazizmem.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)