C y c e r o n
G. Reale Historia Filozofii Starożytnej., J. Szacki Historia myśli socjologicznej., S. Filipowicz Historia myśli polityczno-prawnej., teksty źródłowe (O państie, O prawach).
Wpływy greckie w filozofii rzymskiej.
Wpływ Grecji na doktryny rodzące się w Rzymie był ogromny. Dotyczy to nie tylko nurtów epoki hellenistycznej. Szeroki rozdźwięk miały bowiem pisma Platona i Arystotelesa, a nawet filozofów przyrody. Same koncepcje stoików, czy epikurejczyków uzyskały głęboki i rozpropagowany status, jakiego nigdy nie miały w Grecji. Poprzez znaczne uproszczenie, a także rezygnację z owej spekulatywnej głębi, której notabene filozofia czasów hellenistycznych była i tak w znacznej mierze pozbawiona, filozofia uzyskała szersze audytorium i stała się codziennym towarzyszem ludzi wykształconych. Szczególnie forma przekazu uległa uproszczeniu (listy, mowy), dzięki czemu stała się bardziej przyswajalna oraz ciekawsza, gdyż centrum zainteresowań stanowiła etyka, a w Rzymie działalność publiczna i polityka. Filozofia zdobyła dzięki temu autentyczny wpływ na opinię i przyczyniła się w znacznej mierze do kształtowania nowych wzorców postępowania.
Zasadniczą tendencję, a może raczej proces, która doprowadziła do upowszechnienia i wymieszania się różnych nurtów filozofii greckiej, a także wpływów semickich, oraz myśli rzymskiej, określa się mianem e k l e k t y z m u. Eklektyzm jest terminem pochodzącym od greckiego słowa ek-leghein, które znaczy wybierać i ponownie łączyć części zaczerpnięte z różnych doktryn. Owa tendencja zaraziła wówczas różne szkoły: marginalnie epikureizm, stoicyzm, Akademię, Perypat. Warto zaznaczyć, że eklektykami w sensie ścisłym nie są wszyscy myśliciele, u których widać wpływy eklektyczne, lecz tylko tacy, u których brak jest jakiejś zasadniczej inspiracji, która te wpływy potrafi zrównoważyć i zsyntetyzować.
Zasadniczą przyczyną tego zjawiska jest oczywiście rozpad imperium Aleksandra. Zwróćmy jednak uwagę na czynniki związane niebezpośrednio z procesem historycznym: wyczerpanie się żywotnego ładunku poszczególnych szkół, jednostronne spolaryzowanie problematyki, którą się zajmowały (etyka), erozja wielu barier teoretycznych spowodowana przez sceptycyzm, rozpowszechniony propabilizm Akademii, wpływ praktycznego ducha rzymskiego i przywrócenie wartości zdrowemu rozsądkowi.
U wszystkich szkół dał się zauważyć proces osłabienia, rozpadu, który je powoli niszczył i pozbawiał pierwotnego znaczenia, czy to w przypadku Portyku, gdzie poglądy podlegały ciągłej rewizji, czy też wśród cyników, których fundamentalny radykalizm uległ rozproszeniu. Otóż wspomniana energia twórcza może być podporą każdego systemu, a nie jałowa gra szkolnych powtórzeń. Zatem każda szkoła w sposób eklektyczny szukała oparcia, motywów w innych systemach, tym bardziej, że problematyka była ta sama. Bowiem nastąpiło skoncentrowanie całej problematyki wokół etyki, a logika i fizyka zostały potraktowane jako dziedziny czysto pomocnicze. W istocie wszystkie szkoły epoki hellenistycznej szukały tylko ataraksji, czyli spokoju ducha, chociaż niektóre także i autarkii, której efektem miało być samowystarczanie. Tak więc z czasem teoretyczne różnice między spierającymi się stronami stawały się coraz mniej dostrzegalne, a to sprzyjało eklektycznemu porozumieniu.
(…)
… nim i samemu przejmować władzę wprowadzając demokrację. Jednak i ona łatwo ulegała zwyrodnieniu, z różnych powodów: słabości organizacyjne, brak stałych praw, pazerność dla urzędów. Nietrudno retorzy podburzali lud, a najlepszy spośród nich przejmował władzę obiecując przywrócić stary, dobry porządek. I cały cykl powtarzał się. Nie jest istotne dla Polibiusza, jaka jest kolejność zmian ustrojowych…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)