CHRZEŚCIJAŃSKA DEMOKRACJA 1. Uwagi wstępne: - genezę Chrześcijańskiej demokracji można podzielić na trzy okresy:
* pierwszy (lata 1890-1900, powstały zrzeszenia kulturalno-oświatowe),
* drugi (lata 1900-1910, tworzenie się pierwszych chrześcijańskich związków zawodowych),
* trzeci (kształtowanie się właściwego ruchu chrześcijanskodemokratycznego),
- 30.10.1918 powołano w Galicji Chrześcijańsko-Narodowe Stronnictwo Robotnicze, - na ziemiach zaboru pruskiego powołano Narodowe Stronnictwo Robotników (04 - 05.1918),
- w 1916, na ziemiach rosyjskiego zaboru powołano Chrześcijańską Demokrację,
- 1919 zjednoczenie stronnictw z Galicji i Kr. Polskiego w Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji,
- w 1920 w wyniku rozłamu powstały:
* Narodowa Partia Robotnicza,
* Chrześcijańsko-Narodowe Stronnictwo Robotników,
- 24-25.05.1920, powołanie Chrześcijańskiego Narodowego Stronnictwa Pracy - Chrześcijańska Demokracja,
- działała na terenie robotniczym ,
- innym polem działania były związki zawodowe,
- tylko raz startowała w wyborach samodzielnie, 3 razy łączyła się w bloki wyborcze,
- do zamachu majowego stanowiła poważną siłę w parlamencie,
- do przewrotu brała udział w walce z lewicą,
- po przewrocie znalazła się po lewej stronie, walcząc z obozem sanacyjnym,
- 1937, powstanie Stronnictwa Pracy,
- liderem chadecji był Wojciech Korfanty, pozostali działacze: ks. Stanisław Adamski, ks. Aleksander Wóycicki, Karol Popiel, Antoni Chaciński, Józef Chaciński, Wacław Bitner, Ludomir Czerniewski, Ludwik Gdyk, Tadeusz Błażejewicz, Stefan Bryła, ks. Zygmunt Kaczyński, Juliusz Makarewicz,
- ideowy rodowód chrześcijańskiej demokracji mieści się w XIX wieku (wielki konflikt między kościołem a liberalizmem),
- chadecja była fragmentem dziejów katolickiej myśli politycznej,
- społeczną konstytucją chadecji były encykliki Leona XIII Quaragesimo Anno (1931), Graves de Communi (1901), Rerum nova rum (1891),
- europejską chadecję łączyło przeświadczenie, że przyszła cywilizacja będzie albo oparta na zasadach chrześcijańskich, albo nie będzie jej wcale,
- programy chadeckie ulegały ewolucji i różniły się od siebie,
2. Inspiracje i paradygmat ideologii: - największą wagę przykładano do wartości chrześcijańskich,
- odwoływano się do przeszłości polskiej, - Korfanty przestrzegał, że aby Polska mogła stanowić trwały i jednolity organizm musi przestrzegać podstawowych prawd i prawa, na jakich opierało się w okresie zaborów,
- kościół katolicki w okresie zaborów kształtował nie tylko życie religijne, ale i narodowe i społeczne,
(…)
… ustroju kapitalistycznego w chrześcijańsko-społeczny,
- zagwarantowanie minimum egzystencji,
- najważniejsze założenia i twierdzenia:
* oparcia organizacji życia społecznego na zasadach etyki katolickiej,
* uznanie prymatu celów nadprzyrodzonych nad doczesnymi,
* poszanowanie osobowości ludzkiej i jej praw,
* zapewnienie właściwej równowagi między władzą a wolnością obywatelską,
* zapewnienie ustroju…
… nie mogła sobie pozwolić na marzenia o samodzielnym przejęciu władzy, a pragnęła współuczestniczyć w jej sprawowaniu,
- utrzymywała bliskie stosunki z chrześcijańskimi związkami zawodowymi, - jednoznacznie negatywne było stanowisko co o komunistów,
- w 1929 utworzono szerszą opozycją międzypartyjną (Centrolew): PSChD, NPR, PSL Piast, SCh, PSL Wyzwolenie, PPS,
- przed przewrotem majowym PSChd i NPR…
… kadencji oraz zarządzania nowych wyborów,
- zwiększenie włazy prezydenta i senatu,
- podniesienie granicy wieku wyborczego,
- stanowisko wobec konstytucji zmieniało się, gdy stało się jasne że są to tylko działania mające potwierdzenie władzy sanacji,
- w programie z 1931:
* dwuizbowy parlament,
* równe uprawnienia dla obu izb,
* 5-przymiotnikowe wybory do parlamentu,
- program SP:
* trójpodział władz…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)