„Kultura Odrodzenia we Włoszech”.
I. PAŃSTWO JAKO DZIEŁO SZTUKI.
1. Polityczna sytuacja Włoch XIII.
Silne papiestwo nie jest w stanie doprowadzić do zjednoczenia własnymi siłami, ale nie może też dopuścić, żeby stało się to poza nim. Pomiędzy nim, a cesarstwem istnieje mnóstwo wolnych miast i państw despotycznych. To w nich ujawnia się nowoczesny duch państwowy, nowy, żywy czynnik: państwo jako twór obmyślany, jako dzieło sztuki. Pierwszym nowoczesnym człowiekiem na tronie był cesarz FRYDERYK II- jako pierwszy nauczył się traktować rzeczy całkiem obiektywnie. Jego rozporządzenia (od 1231r.) zmierzają do zupełnego zniszczenia państwa feudalnego, do przeobrażenia ludu w bezwolną, nieuzbrojoną masę, z której wyciskać będzie można podatki. Żaden urząd nie może być tedy obsadzany z woli ludu. Wprowadził on również monopol na niektóre towary i handel morski. Swój system wieńczy inkwizycją. W odrodzeniu po raz pierwszy spotykamy się z próbą stworzenia tronu za pomocą rzezi, za pomocą środków liczących się tylko z osiągnięciem celu. Tym sposobem do władzy doszedł namiestnik i zięć cesarza Ezzelino da Romano. Podobno nawet cezar Orgia nie dorównał mu ogromem zbrodni. Fryderyk i Ezzelino byli i pozostali największymi zjawiskami politycznymi XIII wieku.
2. Władcy XIV wieku.
Północni książęta XIII wieku byli łagodni jedynie wobec swojego rycerstwa, służby i śpiewaków pochodzenia szlacheckiego. Inaczej postępowali żądni sławy tyrani włoscy o szerokich poglądach, potrzebujący talentu jako takiego. Słynny pod tym względem tyran Werony, Can Grande della Scala, utrzymywał na swym dworze artystów- wygnańców całych Włoch. Silne państwa despotyczne były skłonne do pochłaniania słabszych, nikt nie mógł czuć się bezpiecznie. Temu niebezpieczeństwu zewn. towarzyszył też zapewne ferment wewn. Sytuacja taka musiała silnie oddziaływać na psychikę panującego i nieodzownie wykreować tyrana w złym znaczeniu. Ufać nie można było nawet swoim krewnym, tam gdzie wszystko zdobywa się nielegalnie nie można ustalić prawa dziedziczenia, ani następstwa tronu. Zdarza się, że krewni poświęcają władcę gwoli ułagodzenia obrażonej moralności publicznej, by ocalić cały ród. Tak jak w republika była widownią rozwoju indywidualności, tyranie nie uznawały innej poza indywidualnością władcy. Nadzór jednostki był tam przeprowadzony w całej pełni. 3. Władcy XV wieku.
Despotyzm XV wieku wykazuje cechy odmienne. Wielu drobnych tyranów, a także niektórzy więksi, jak rody Scala i Carrara, zniknęli z widowni; możniejsi zaokrąglili swoje posiadłości i stworzyli wyrazisty ustrój wewnętrzny. Słabsi tyrani dla zabezpieczenia sobie punktu oparcia wstępują teraz w służbę większych państw i stają się ich KONDOTIERAMI- zapewnia to dochód pieniężny, bezkarność, bezkarność czasem rozszerzenie posiadłości. Na ogół musieli tak wielcy, jak i pomniejsi, postępować rozsądniej, z zastanowieniem, wstrzymywać się od nadmiaru zbrodni. Wolno im było popełnić tylko tyle zła, ile było konieczne do osiągnięcia celu- tyle wybaczała opinia neutralnych. Brak tu czci okazywanej władcom zachodu, główną podstawą, na której opierać musieli się książęta włoscy, był zawsze talent i chłodna kalkulacja.
(…)
…, jako sztuki dla sztuki, co też odpowiadało czysto rzeczowemu postępowaniu kondotierów. Ówczesna literatura włoska obfituje w opisy wojen i wybiegów strategicznych, kreślonych zarówno dla fachowca, jak też dla niefachowego wykształconego czytelnika. 10. Papiestwo i zagrażające mu niebezpieczeństwa. Gdyby papiestwu we Włoszech groziło śmiertelne niebezpieczeństwo, to ani Francja, ani Anglia, ani Hiszpania…
…, wyroków śmierci i konfiskat, jaskrawej symonii i kontrybucji, na korporacje duchownych.
Typowo włoskie w duchu XV w. jest panowanie książąt Mediolanu, których system rządów od czasów Giangaleazza nosi już wszelkie cechy monarchii despotycznej. Przede wszystkim ostatni z Viscontich, Filippo Maria, jest indywidualnością, doskonale scharakteryzowaną. Ujawnia się tu, co pod wpływem strachu stać…
…, a popularnością. W obrębie pałacu dzieją się rzeczy straszne; z powodu rzekomego cudzołóstwa zostają ścięci księżna i jej pasierb. Ferrara jest pierwszym nowoczesnym miastem w Europie; tu na skinienie księcia, powstają najpierw wielkie, regularne dzielnice, tu przez koncentracje władz i sztucznie przyciągany przemysł skupia się ludność społeczna, bogatych wygnańców z całych Włoch, zwłaszcza z Florencji…
… najłatwiej można był dotrzeć podczas uroczystych nabożeństw. Tak wię stał się kościół jednym z najniebezpieczniejszych miejsc dla władców. 7. Republiki: Wenecja I Florencja.
W liczbie miast, które zachowały swoją niezależność dwa mają największe znaczenie dla dziejów całej ludności:
FLORENCJA- wykazuje najwyższe uświadomienie polityczne w połączeniu z największym bogactwem form rozwoju. Zasługuje na nazwę…
… statystyki- liczono przychody i rozchody ludności miejskiej i całego państwa, nawet żebraków. żebraków czasem wszystko zaczęto ujmować ze statystycznego punktu widzenia. Znamy stąd w przybliżeniu wielkość majątku i działalność pierwszych Medyceuszów. Florencja jest najdoskonalszym zwierciadłem stosunku klas społecznych i jednostek do zmieniającej się rzeczywistości. Rządy szlachty, tyrania, walki stanu…
… średniego proletariatem, demokracja prawdziwa, połowiczna i pozorna, hegemonia jednego rodu, teokracja (Savonarola), aż do mieszanych form rządów, które utorowały drogę despotyzmowi Medyceuszów. ż do mieszanych form rządów, które utorowały drogę despotyzmowi Medyceuszów. Podobnie, jak w jednych sprawach florentyńczycy byli wzorem, tak uosabiali też często i strony ujemne nowoczesnych Europejczyków…
… literackich, zainteresowania antykiem. Zauważa się tam pobożność oficjalną o specjalnym zabarwieniu. Za cenę największych ofiar nabywano tak zwłoki świętych i inne relikwie. 8. Polityka zagraniczna państw włoskich. Jak państwa włoskie były przeważnie w swej organizacji dziełem sztuki, tj.: tworem świadomym, wynikłym z rozwagi i opartym na ściśle obliczonych, widocznych podstawach, tak też i ich wzajemny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)