S. Brzozowski: Eseje i studia o literaturze . T.: 1 - 2. BN. Oprac. H. Markiewicz.
My młodzi - w tym eseju Brzozowski zarzuca poprzednikom przyziemność, obniżenie ideałów w życiu społecznym i indywidualnym. Apelem tym dowiódł, iż młodzi dążyli do prawdy i szczerości w życiu i w sztuce [kampania antysienkiewiczowska - Sienkiewicz kierował pod adresem młodych pisarzy zarzuty o „ruję i porubstwo”]; W tym manifeście autor nazywał „młodych” pokoleniem dążącym do prawdy i szczerości w życiu i sztuce oraz oskarżał poprzednią epokę o: przyziemność, obniżenie ideałów zarówno w życiu społecznym, jak i indywidualizm, lekceważenie głębszej problematyki egzystencjalnej, niechęć do podejmowania problemów naprawdę istotnych, maskowaną przez obłudną moralność ;
Prócz tego dr Piekara mówiła na wykładzie o tym tekście: manifest ten odwołuje się do tekstu Przybyszewskiego Confiteor , Brzozowski stosuje tutaj liczbę mnogą: my, przez nas, o nas, był to manifest, który nie spełniał warunków manifestu , Brzozowski pisze jak literatura nie ma wyglądać .
Henryk Sienkiewicz i jego stanowisko w literaturze polskiej - według modernistów Sienkiewicz był niewrażliwy na aspekt metafizyczny świata. Propagował łatwy optymizm, lenistwo i ubóstwo duchowe. Na słowa Sienkiewicza o tym, że poezja młodych to „ruja i porubstwo” ostro odpowiedzieli wszyscy przedstawiciele modernizmu. Zarzucano Sienkiewiczowi, że nigdy nie rozumiał rzeczywistości - istoty procesów historycznych i przemian społecznych. Wolał zafałszowany obraz historii, płytką religijność i obłudę obyczajową. Brzozowski pisał też, że Sienkiewicz jest apologetą świata odchodzącego, kultury szlacheckiej, która od dawna jest anachronizmem i nijak nie przystaje do współczesności. Jest piewcą klasy nieprodukcyjnej, pozahistorycznej i pozaspołecznej, i usiłuje wmówić czytelnikom, że to jest właśnie ich duchowa ojczyzna. Dzięki Brzozowskiemu weszły do języka polskiego dwa epitety oceniające taki obraz świata: połaniecczyzna (Rodzina Połanieckich - powieść obycz. - społ. H. Sienkiewicza, w której dzieje tytułowej rodziny są powrotem do mitu "świętej ziemi". Stanisław Połaniecki - przedstawiciel warszawskiej inteligencji z ziemiańskim rodowodem, dorabia się majątku na handlu zbożem i odkupując posiadłość żony realizuje rodzinne marzenia powrotu na wieś. W drugiej części powieści nad wątkiem rodzinnym dominuje tragedia młodego pisarza Zawiłowskiego, który z powodu swej narzeczonej Linety Castelli przeżywa zawód miłosny i usiłuje popełnić samobójstwo. Współcześni autorowi czytelnicy dopatrywali się analogii między lit. historią tragedii uczuć a osobistymi przeżyciami autora i jego drugiej żony, co on sam dementował w listach do przyjaciół. W końcowej części utworu Sienkiewicz odnosi się ponownie do przedstawianego wizerunku ziemiańskiego życia rodziny Połanieckich oceniając, że "więcej miodu niż piołunu" w nim było, i dodaje dość znamienne słowa: "I ja tam byłem, miód i wino piłem", sygnalizując nimi prawa fikcji lit., która nie musi dokumentować rzeczywistości. Krytyka lit. [m.in. I. Matuszewski i S. Brzozowski] proponowała
(…)
… na tematykę utworów Brzozowskiego, można podzielić je na pisma mówiące o literaturze oraz o filozofii;
Sam autor swoje wypowiedzi o literaturze nazywa krytyką;
Chociaż nie mówi tego wprost, chce być „wychowawcą społeczeństwa”;
Brzozowski chce swymi pismami zmienić literaturę i świadomość kulturalną, dlatego w jego pismach można doszukać się cech mowy żywej (powtórzenia, pytania retoryczne, trafne puenty…
… młodego pokolenia;
Najbardziej z pisarzy mu współczesnych cenił Przybyszewskiego i Żeromskiego (napisał broszurę i artykuły o Żeromskim: O Stefanie Żeromskim), a także Reymonta; jednak najbliższy dla niego okazał się Wyspiański; twórczość Wyspiańskiego określił jako dzieło teatralne, a nie literackie; Brzozowski nie pochwalał nastrojowości i techniki symbolicznej;
W poezji Leopolda Staffa, Miriama…
… przekraczania ograniczeń własnej formy. Inną, bliźniaczą, choć pozornie przeciwstawną formą świadomości wyalienowanej, były dla autora "Kultury i życia" wszelkie odmiany naturalistycznego scjentyzmu, racjonalizmu. W ten sposób "Legenda Młodej Polski" zawiera imponującą swym rozmachem, niezmiernie oryginalną i błyskotliwą fenomenologię różnorodnych form oderwanej od życia, „bezdziejowej" świadomości oraz ich sublimacji. Opozycją dla tak przedstawionego stanu kultury jest postulat kultury będącej świadomością pracy, związanej z jedyną klasą, reprezentującą uniwersalne wartości społeczne: proletariatem.
Fryderyk Nietzsche - ten artykuł mówi głównie o filozofii F. Nietzschego (nadczłowiek, sztuka). Jest to rozmowa kilku osób: Maksymiliana, Kazimierza, Eleonory, Gerhardta i Paola. Na zasadzie rozmowy uczestnicy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)