Barok w sztuce polskiej XVII-XVIII w.

BAROK W SZTUCE POLSKIEJ, XVII-XVIII w.
1) Wpływ kontrreformacji na polską sztukę
W Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, barok przypada na czas kontrreformacji i długoletnich wojen.
Kontrreformacja, prąd w kościele katolickim zwalczający reformację w celu odbudowy własnej potęgi oraz politycznych, gospodarczych i kulturalnych wpływów. Kontrreformacja opierała się na dążeniu do reformy wewnątrz Kościoła poprzez pogłębienie życia religijnego, wzmożenie dyscypliny, eliminację najbardziej rzucających się w oczy nadużyć kleru. W Europie zapoczątkował ją Sobór Trydencki ( 1545-1568 ), na którym opracowano program wewnętrznych reform Kościoła rzymskokatolickiego, a jednocześnie określono założenia walki z innowiercami. Nowe wytyczne ( zmiany ) dotyczyły działalności Kościoła (liturgii, mszy świętej) oraz kultury, rozwoju architektury i sztuki.
Pierwszych przesłanek baroku można się doszukiwać już w dziełach Michała Anioła. Ten mistrz renesansu jako pierwszy wprowadził do architektury dynamikę, przez podzielenie płaszczyzn wielostopniowymi pilastrami ( pilaster- ustawiony przy ścianie lub częściowo w nią wtopiony płaski filar, nieznacznie występujący przed lico ściany ), gzymsami, niszami (nisza- wnęka, wgłębienie w fasadzie lub w ścianie budynku przeznaczonego do celów zdobniczych ). Wykorzystanie materiału w kontrastowych kolorach dawały wrażenie ożywienie wnętrza.
Michelangelo Merisi da Caravaggio
Na uformowanie się MALARSTWA wywarło wpływ rzymskie środowisko artystyczne- nurt naturalistyczny reprezentowany przez Caravaggia i nurt klasyczny (wywodzący się z Bolonii)
Oraz kolorystyczna szkoła wenecka.
„Zaśnięcie Marii” ( lub Śmierć Marii ) - dzieło powstało na zlecenie karmelitów bosych. Obraz ukazuje zmarłą Marię i apostołów. Scena rozgrywa się w pustym pomieszczeniu z łóżkiem, krzesłem i misą. Jedyną ozdoba tego pomieszczenia jest czerwona zasłona, przewieszona przez belkę pod sufitem. Matka Boska ma na sobie suknię ubogiej kobiety z Zatybrza, leży na prostym drewnianym łóżku. Niekonwencjonalna, odważna czerwień sukni koresponduje z czerwoną zasłoną pod, której fałdy nawiązują z kolei do draperii brązowego płaszcza przykrywającego ciało. Światło padające z lewej strony oświetla twarze zebranych, koncentrując się na postaci zmarłej Marii. Artysta w swoich dziełach wyrzekł się piękna ludzkiego ciała, idealizowanego przez malarzy renesansowych ( malował osoby stare, brzydkie ). W celu ukazania realizmu wprowadził do swoich dzieł ostry światłocień. Jego styl stał się wzorcem dla malarzy epoki baroku.
Kościół nadaje nowy trend kultowi Matki Bożej, stąd do kultury trafiają obrazy pokazujące, że święci są wśród nas.

(…)

… i Pawła w Krakowie 1596-1620 - jest to jezuicka budowla powstała z fundacji Zygmunta III Wazy ( szeroki transept, trzyprzęsłowy korpus, smukła kopuła, krótkie prezbiterium zamknięte półkolistą apsydą, dwukondygnacyjna fasada, pilastry, nisze ) -GIOVANI TREVANO
Architektura rezydencjonalna ( świecka )
Francja- Wersal
Do budowli świeckich zalicza się głownie reprezentacyjne pałace rozbudowane horyzontalnie…
… były sanktuaria pozwalające wiernym na obywanie procesji, zwłaszcza nabożeństwa Drogi Krzyżowej. Poszczególne jej stacje, kaplice lokalizowano wśród lasów, na większych często pagórkowatych terenach ) - pierwsze tego typu sanktuarium w Polsce.
Nowa Stolica
Giovanni Trevano
Rezydencję Zygmunta III Wazy w nowej stolicy- Warszawie zaprojektował w latach 1600-1619 architekt królewski Jan Trevano. Nowy zamek pełni…
… jeszcze, że średniowiecza lokowane na prawie niemieckim a po lewej stronie, „nowa” Warszawa, zbudowana wzdłuż ulicy Krakowskie Przedmieście- galeria budowli typu rezydencjonalnego, Pałac Prezydencki- Pałac Namiestnikowski. Opisując rzeźbę polską pierwszego okresu baroku, nie można pominąć głównego symbolu Warszawy- Kolumny Zygmunta III Wazy z fundacji Władysława IV Wazy ( Augustyn Locci, Constantino Tencalla, Clemente…
…. Przykłady portretu sarmackiego:
Portret Michała Korybuta Wiśniowieckiego- Schultz
Portret Jana III Sobieskiego- Jerzy Siemiginowski
Portret Marii Kazimiery z dziećmi
OKRES ROZKWITU BAROKU wiek XVII ( architektura sakralna )
Zakończenie wojny szwedzkiej i podpisanie pokoju w Oliwie częściowo uspokoiło sytuację na terenie Rzeczpospolitej. Większa aktywność w architekturze jest widoczna dopiero po objęciu…
…. Kazimierza w Warszawie- zbudowany na planie krzyża greckiego z ośmiobocznym wnętrzem przykrytym kopułą. Architektura świecka Na zamówienie magnatów i rodziny królewskiej budowane są nowe i przebudowywane istniejące zamki i pałace. W 1677 r. Jan III Sobieski zainicjował budowę pałacu w Wilanowie. ( Pałam miedzy dziedzińcem a ogrodem). Zadania podjął się August Wincenty Locci. Budowa piętrowa w kształcie…
… wykształciła się jego odmiana, zwana rokoko. Wyróżniają go formy lekkie, nieregularne, subtelne oraz pastelowa kolorystyka, w której przeważa: kość słoniowa, lila, jasne odcienie różu, błękitu i zieleni oraz delikatne złocenia i srebrzenia.
Architektura rokoko jest rozpoznawana przede wszystkim po dekoracjach i wystroju wnętrza. Bryły budynków są rozczłonkowane, mają ścięte naroża i rozczłonkowane dachy…
… bocznych kaplic zamiast naw bocznych, z mocno skróconym transeptem ( nawa poprzeczna ) oraz płytszym prezbiterium, zakończony został półkolistą apsydą. Kościół Il Gesu należy do okresu przejściowego między renesansem a barokiem ( dwukondygnacyjna elewacja, trójkątny tympanon, woluty ).
Kościół Il Gesu był naśladowany na całym świecie a w Krakowie aż kilkanaście.
Przykładem jest Kościół p. w. św. Piotra…
... zobacz całą notatkę