Antologia poezji polsko-łacińskiej 1470-1543, Mikołaj Hussowski
Mikołaj Hussowski:
- rokował wielkie nadzieje, ale bardzo wcześnie zmarł,
- raczej Hussowczyk, gdyż nie był szlachcicem,
- zostawił po sobie niewielki dorobek, lecz „Pieśń o żubrze” zapewniła mu dużą popularność.
PIEŚŃ O ŻUBRZE:
a. Podstawowe informacje (na podstawie wstępu):
- dzieło powstałe na zlecenie opiekuna Hussowczyka, biskupa płockiego - Erazma Ciołka: *plebejusz z wykształcenia, który sam do wszystkiego doszedł; * miał mecenasowskie ambicje; * interesował się sztuką, literaturą; * zręczny dyplomata, cieszący się zaufaniem Aleksandra Jagiellończyka, a potem Zygmunta
* opiekował się literatami, uczonymi;
* zdobywał przyjaźń papieży.
- Ciołek postanowił ofiarować Leonowi X egzotyczne zwierzę z dalekiej Polski - wypchanego Żubra zlecił Hussowczykowi napisanie poematu na jego temat,
- papież zmarł, nie doczekał prezentu, tak samo szybko zmarł zresztą Erazm,
- pieśń wydana w 1523 r., - zadedykowana Bonie, od pięciu lat królowej Polski,
- zupełna odmienność utworu od innych dzieł tego czasu: świeżość, oryginalność, przeciwstawienie się panującym schematom,
- koncentracja poematu tylko na właściwym przedmiocie: jego wygląd, pochodzenie,
- powoływanie się na źródła starożytne, w których brak jednak porównań z bajecznymi Bestami,
- brak „ozdobnego wielosłowia”,
- dzielenie się własnymi doświadczeniami łowieckimi oraz wiedzą własną o żubrze,
- dostrzeganie obyczajów żubrów, szlachetności i piękna ich bytowania rzadkość,
- nieoczekiwane zakończenie - modlitwa do Marii wyraz jego patriotyzmu oraz troski o los Polski i chrześcijaństwa w obliczu niebezpieczeństwa tatarsko-tureckiego,
- przekład Jana Kasprowicza.
b. Treść:
- Poeta pisze, że był świadkiem igrzysk, wyprawianych przez Rzym. Widział tam walczące byki, którym kibicowała masa podnieconych ludzki. Na ich prośbę podmiot zgadza się opowiedzieć o straszliwych zwierzętach zamieszkujących puszczę, o łowach i własnych doświadczeniach.
- Zwrot do czytelnika. Autor tłumaczy, że niechętnie pisze o żubrze, bo wzbudza on w nim trwogę „nienawistny, straszliwy to zwierz”. Mówi, że nie „wyschły mu źródła wyobraźni” i postara się przekazać wszystko jak najdokładniej.
- Opowiada o trudzie pisania: piórze, które go kłuje i jest noszone w kołczanie. Prosi także, aby nie szydzić z jego dzieła, gdyż pociski jego pióra są nasączone trucizną (brak mi koncepcji na zinterpretowanie tego fragmentu..).
(…)
… jest chory, ale ma nadzieje, że nie przeszkodzi mu to w napisaniu tej pieśni.
- Dziękczynna pieśń, mająca wygłaszać wdzięczność Zygmuntowi, który „własną ręką od wroga bronił” swój lud.
- Wiadomość o wojnie (ściślej: o tym, że Turkowie planują atak) rozeszła się bardzo szybko i rozsiała popłoch. Nie wszyscy w to wierzyli, jednak w końcu poseł wszystko potwierdził.
- Ogromne przerażenie: za późno na pospolite ruszenie, zgasła nadzieja.
- Król jako jedyny nie zwątpił w moc Boga i swego narodu. Zastanawiał się jakie podjąć działania. W końcu przywołał do siebie rycerzy i piękną mową zmobilizował ich do walki: „Prędko przyśpieszcie biegi! Do walki wzywa wróg!”. Nakazał im unikać bitew i chronić żywność. Resztę polecił „Gromowładnemu”.
- Cały Lwów się jednoczy. Wszyscy stają do walki, nawet magnaci…
… żyją - pewne źródło mówi o żubrze, który dożył 200 lat,
*nawzajem strzegą swych legowisk,
* władzę sprawują samcy, którzy toczą krwawe boje,
*o zwycięstwie zawsze decyduje śmierć.
- Tu następuje przywołanie wspomnień polowania podmiotu lirycznego. Grupa myśliwych atakuje żubra, kieruje w jego stronę pociski. Jeden z nich przeszywa mu cielsko i strasznie go rozjusza. Żubr planuje zemstę, chce rzucić się na ludzi. Opis jest bardzo realistyczny i dynamiczny.
- Ludzie są schowani za drzewem. Żubr rozpędza się i zamiast w nich uderza właśnie w to drzewo. Niszczy je.
- Końcówka: zwrot do Matki Bożej, modlitwa, prośba o wybaczenie, uniżenie się.
* „I jako ptak bezpióre ochrania pisklęta, Tak Ty, Dziewico czysta, troszczysz się o lud”.
* prośba o pokój, uchowanie od wojen: „Tymczasem, byśmy mogli odetchnąć…
…,
* inny widzi mord dzieci i porwanie małżonki,
- Ludzie wobec tych straszliwych zbrodni złorzeczą Bogu. Nie ufają mu, tracą wiarę. - Jeden, w szaleństwie woła: „Dziś ciebie o Mahomecie, chcę zamiast Chrystusa czcić!”.
- Rycerze chcą zemsty, a wrogowie uciekają. Nagle, rzeka zablokowała im drogę, a na niebie rozstąpiła się chmura (Boże znaki). Nasi rzucili się na Turków, niczym lwy na bezbronne koźlęta…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)