Klimat . W wyniku dużej rozciągłości południkowej Andy są położone w kilku strefach klim., od klimatów równikowych na pn. poprzez zwrotnikowe, podzwrotnikowe i umiarkowane do okołobiegunowych (klimat subpolarny) na krańcach pd.; ze względu na znaczne wyniesienie, prawie całe Andy mają surowy, chłodny klimat górski z wyraźnie wykształconą piętrowością. Roczna suma opadów w pn. części And do 10 000 mm na zach. stokach Kordyliery Zach. (Kolumbia); między 5 i 30°S roczne opady poniżej 200 mm w zach. części And (na pustyni Atakama — do 20 mm), we wsch. — ponad 500 mm (w Peru ponad 1000 mm); na pd. od 35°S na zach. stokach ponad 2000 mm (w Andach Patagońskich miejscami do 5000 mm), na wsch. poniżej 300 mm. Linia wiecznego śniegu przebiega na pn. na wys. ok. 4800-5000 m, na równiku — ok. 4000-4500 m, w okolicy zwrotnika ok. 6300 m, na krańcach pd. schodzi do 1000-600 m. Stosunki wodne . Andy stanowią gł. dział wód Ameryki Pd.; we wsch. części gór biorą początek liczne dopływy Orinoko, źródłowe rzeki Amazonki i wiele jej dopływów, dopływy Paragwaju i Parany oraz rzeki uchodzące bezpośrednio do O. Atlantyckiego, jak Colorado, Negro, Chubut i in.; zachodnie Andy są odwadniane do O. Spokojnego przez wiele krótkich, bystrych rzek (Loa, Bío Bío i in.); w Andach Kolumbijskich bierze początek uchodząca do M. Karaibskiego rz. Magdalena; liczne, zwł. na pd., jeziora. Polskie wyprawy alpinistyczne 1934, 1937, 1971-75, 1978. Budowa geologiczna . Łańcuch górski powstały w orogenezie alp.; jest zbud. z krystal. skał prekambru i paleozoiku oraz ze skał osadowych paleozoiku, mezozoiku i trzeciorzędu poprzecinanych potężnymi intruzjami granitoidów; procesom tektonicznym towarzyszył silny wulkanizm, który istnieje do dziś; liczne czynne wulkany, zwł. w Andach Północnych (Tolima 5215 m, Antisana 5704 m, Cotopaxi 5896 m — jeden z najbardziej aktywnych wulkanów Ziemi) i w Andach Środkowych (Misti, 5822 m, Llullaillaco 6723 m — najwyższy czynny wulkan Ziemi); Andy są obszarem aktywnym sejsmicznie. W plejstocenie uległy zlodowaceniom. Świat roślinny . Szata roślinna And odznacza się dużą różnorodnością i strefowym układem. W Andach Północnych i Andach Południowych znaczne powierzchnie zajmują lasy; na pn., na stokach — wilgotne i wiecznie zielone lasy równikowe, wyżej wiecznie zielone lasy górskie, ponad nimi wilgotne trawiaste formacje paramo z espelecjami; na pd. — wiecznie zielone lasy liściaste i mieszane, z dużym udziałem notofagusa (buka pd.) i araukarii, oraz roślinność stepowa; w Andach Środkowych przeważa roślinność kserofityczna, gł. półpustynna, trawiasto-krzewinkowa formacja puna (na obszarze wysoko położonych równin) oraz roślinność stepowa (formacja jalca). Świat zwierzęcy Andy reprezentują — ze ssaków: gwanako, wikunia, wiele gat. jeleni, m.in. pudu wielkości zająca, a ponadto długowłosy tapir górski, szynszyla i wiskacza, pancerniki, jaguar, puma i niedźwiedź andyjski; z ptaków: kondory, w niższych kolibry i papugi; z gadów liczne grzechotniki.
(…)
… i wiskacza, pancerniki, jaguar, puma i niedźwiedź andyjski; z ptaków: kondory, w niższych kolibry i papugi; z gadów liczne grzechotniki.
AFRYKA
Afryka jest 3 krotnie większa od Europy. Ponad 8 tys. km rozciągłośc N-S. Afryka połączenie lądem ma z Azją poprzez Przesmyk Sueski. Od Europy oddziela ją Cieśnina Gibraltarska i Sycylijska.
Afryka cechuje się słabo rozwiniętą linią brzegową. Linia brzegowa Afryki…
… otoczonych wzniesieniami.
Kotlina Kalahari (Afryka Płd.) jej dno ok. 1000 mnpm.
Kotlina Kongo (Kotlina Zair)
Kotlina Czad
Rowy Wschodnio Afrykańskie - są to widoczne na powierzchni ryfty
Specyficzna sieć rzeczna - rzeki zbiegają się do środka kotlin (dobrze widać to w przypadku Kotliny Kongo)
Rzeka Niger ma 2 delty. Jedna w biegu środkowym a druga u ujścia
Zakręcanie rzek jest tłumaczone kaptażem…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)