EINHARD
ŻYCIE KAROLA WIELKIEGO
EDYCJA KOMPUTEROWA: WWW.ZRODLA.HISTORYCZNE.PRV.PL
MAIL: HISTORIAN@Z.PL
MMII ®
WALAHFRID STRABO
(PROLOG DO ŻYCIA KAROLA WIELKIEGO)
Następujące Życie i czyny znakomitego cesarza Karola Wielkiego l napisał Einhard, mąż spośród dworzan
owego czasu godzien wielkiej chwały nie tylko z powodu
swej wiedzy, lecz również dzięki powszechnej uczciwości swych obyczajów, który, jako że uczestniczył
prawie we wszystkim, co opisał, umocnił to świadectwem
prawdy.
Urodzony w kraju Franków wschodnich w okręgu
zwanym Maingau2, pierwsze podstawy jako dziecko
otrzymał w opactwie fuldajskim w szkole św. Bonifacego męczennika3. Stąd bardziej dzięki swoim szczególnym zdolnościom i pojętności, która zapowiadała rzadką
a przesławną jego wiedzę, niż dzięki swemu szlachetnemu urodzeniu, choć wybornemu, został przysłany
1
Prawdopodobny
tytuł
oryginalny
dzieła,
por.
przypis
l
do
tekstu.
2
Maingeuui — Maingau, obejmujący dolinę Menu powyżej
Frankfurtu.
3
Opactwo w Fuldzie założone w 744 r. przez Sturma ucznia
Bonifacego - Wynifritha, który je wybrał jako miejsce wiecznego
spoczynku (zm. 754), stąd opactwo i jego szkołę nazywano jego
imieniem. Ośrodek życia gospodarczego na drodze ku Moguncji,
miejsce pielgrzymek i ognisko studiów.
przez Baugulfa, opata wspomnianego klasztoru4 na dwór
Karola, który ze wszystkich królów był najbardziej
chciwy wyszukiwania uczonych i pełen dbałości o to, aby
mogli oni z całym oddaniem zajmować się filozofią.
W ten sposób bowiem obszarowi powierzonego mu
przez Boga królestwa, pochmurnego i, jeśli tak rzec
można, pozbawionego całkowicie światła wiedzy, przywrócił za sprawą bożą promieniowanie nieznane prawie
dotąd temu barbarzyństwu. Dziś jednak z upadkiem
nauk światło mądrości, mniej cenione, coraz bardziej
staje się rzadkością.
Wymieniony przeto człowieczek, z postaci mało pozorny5, taką sobie zdobył zasłużenie sławę na dworze
Karola, miłośnika wiedzy, że między wszystkimi sługami majestatu królewskiego nie znalazłby się nikt, komu by chętniej ten najmądrzejszy i najpotężniejszy król
swego czasu powierzał tajemnice i kogo by dopuszczał
do poufałości. I słusznie, ponieważ nie tylko za czasów
samego Karola, ale co godne większego podziwu, za cesarza Ludwika, gdy państwem Franków wstrząsały różne
i częste burze, potrafił on dzięki swej przedziwnej równowadze i opiece bożej ocalić swe świetne imię, często
narażone na zazdrość innych, i uwolnić się od nieuchronnych niebezpieczeństw6.
4
6
Opat 780-802 r.
W oryg. homuncio, z powodu swego małego wzrostu Einhard
bywał nazywany na dworze żartobliwie Nardulus (od Einhardus,
gra słowna z nardus — nardowy olejek aromatyczny).
6
Zasłużona pochwała zmysłu politycznego Einharda okazanego
przezeń w okresie przesilenia dynastycznego za Ludwika Pobożnego.
To rzekliśmy, aby nikt nie podnosił wątpliwości co
do jego opowieści, zwłaszcza, gdy wiadomo, ile pochwały
był winien wobec swego dobroczyńcy, ale i ile prawdy
wobec ciekawego czytelnika.
Temu dziełku ja,
(…)
… niż pogardliwym,
tyle co nie-Rzymianin.
7
Tuskulanki I. 2, 6 — dzieło filozoficzne Cycerona powstałe
w jego posiadłości wiejskiej, Tusculum, w Latium niedaleko Rzymu.
[KAROLINGOWIE]
Ród Merowingów1, z którego Frankowie zwykli byli
sobie wybierać królów, na pozór trwał aż do Childeryka;
on bowiem, na rozkaz papieża Stefana2, został złożony
z godności, ostrzyżony i zamknięty w klasztorze. Chociaż
dopiero…
… Frankowie obydwu braci obrali
na królów, pod warunkiem, że cały obszar państwa podzielą między sobą na równi: Karol otrzyma tę część,
którą posiadał jego ojciec Pepin, a Karloman tę, która
10
Cassinum — Monte Cassino, jedno z najznakomitszych
opactw benedyktyńskich, kolebka zakonu założonego w 529 r.
przez św. Benedykta z Nursji.
11
Wstęp oparty o drugą redakcję Roczników Państwa Franków, lata 745 i 746…
… istotnej przyczyny odwróciła się od brata swego męża i razem z dziećmi poszła
szukać opieki u Dezyderiusza, króla Longobardów.
Karloman tylko dwa lata sprawował rządy i umarł
na jakąś chorobę14. Po jego śmierci Frankowie jednomyślnie oddali Karolowi całe królestwo.
13
Nieścisłe, w istocie podział po śmierci Pepina Małego (w SaintDenis, 24. IX. 768) nie powtarzał poprzedniego.
14
Karloman rządził…
…; pognębił
Rodgarda, księcia Friulu7, który podniósł bunt; wreszcie całą Italię poddał swej władzy i własnego syna Pepina uczynił królem Italii8. Opisałbym tu jak uciążliwe było w tej wyprawie przejście przez Alpy, z jakim
trudem Frankowie pięli się po bezdrożach górskich
i niebosiężnych szczytach i ostrych skałach9, ale celem tej książki jest upamiętnić raczej bieg życia Karola niż wydarzenia z wojen…
…
o kształcie potężnego grodu, bronionego kilkoma rzędami wałów
drewniano-ziemnych; być może jest to dzisiejszy Gyor. Opis tego
ringu, jak nazywali go Frankowie, dość bałamutny, ale oparty na
opowiadaniu naocznego świadka klęski chagana, pozostawił nam
Notker z St.-Gallen, pisarz z końca IX w.
domostwa. Zginęła w tej wojnie cała szlachta Hunów,
wszelka ich chwała przepadła. Zabrano im wszystkie
pieniądze…
… ripuarskich, Lex Ripuaria,
z pocz. VI w., obszerne zwody prawa głównie karnego i cywilnego.
Karol W. dodał artykuły (capitula, stąd nazwa kapitularzy dla
dekretów i zarządzeń karolińskich) do obu pomników ustawodawczych ogłaszając je w kapitularzu z r. 803. Prawo salickie uległo
nadto przeredagowaniu w zwód o 70 lub 72 artykułach na początku
jego panowania, ok. 768 r.
44
Tę pracę ustawodawczą należy pojmować…
… w odpowiednim
porządku i sposobie było uskutecznione; dalej, by
spadkobiercy jego, z usunięciem wszelkich wątpliwości,
mogli jasno wiedzieć, co się im należy, i bez sporu lub
waśni wszystko we właściwej mierze między sobą rozdzielić. Z tą myślą i w tym celu wszelkie dobro, które
13
indykcja — sposób oznaczania roku przejęty z rzymskiego
cyklu rewizji podstawy podatku rolnego, dokonywanej co 15 lat.
W systemie…
… podana według pisarza rzymskiego III w.
Solina, Collectanea rerum memorabilium II, 23. Mila rzymska odpowiada ok. 1,5 km.
44
Germania w znaczeniu geograficznym, por. rozdz. 7.
przez Franków, a w długości może jej dorównywa;
dalej obie Panonie i Dację położoną na drugim brzegu
Dunaju, Istrię i Liburnię, i Dalmację z wyjątkiem miast
nadmorskich, które z przyjaźni i na mocy sojuszu podalej
zostawił…
… i w porze ofiary tzn. prócz obecności na mszy rannej Karol brał udział w nabożeństwach odprawianych rano, wieczór i nocą.
34
Święcenia mniejsze w Kościele katolickim obejmują cztery
stopnie w porządku rosnącym hierarchii: odźwiernego, lektora, egzorcysty i akolity, większe — trzy stopnie: subdiakona, diakona
i kapłana.
35
Karol W. zajmował się, jak wiemy także z kapitulariów,
reformą ksiąg i recytacji…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)