Wykład - Spekulatywny mistycyzm

Spekulatywny mistycyzm
Bernard z Clairvaux
W umyśle Bernarda zetknęły się ze sobą po raz pierwszy od czasów Eriugeny łacińska teologia Augustyna z grecką teologią Grzegorza z Nyssy i Pseudo-Dionizego. Bernard nie odkrył w nich niczego własnego, a jedynie osiągnął syntezę dwóch tradycji - nową teologię, która łączyła teologię grecką (opartą na stosunku obrazu do wzoru) z teologią łacińską (opartą na stosunku natury do łaski).
Stosunek Bernarda do dialektyków ujawnił się w podjętej przez niego walce przeciwko Gilbertowi de la Porree i Abelardowi. Rozwinięta przez niego doktryna mistycznej miłości zapoczątkowała ruch spekulatywny, który miał rozwinąć się w ciągu najbliższych stuleci.
Drogą, która prowadzi do prawdy, jest Chrystus, a nauką Chrystusa jest pokora. Pokorę można określić jako cnotę, dzięki której człowiek, poznając dokładnie po co istnieje, zostaje pomniejszony we własnych oczach. Nad dwunastoma stopniami pokory wznoszą się trzy stopnie prawdy: rozpoznanie naszej własnej nędzy, miłość (współczucie wobec bliźniego z powodu jego nędzy), litość nad własną nędzą i wzdychanie do sprawiedliwości. Na pierwszy stopień wznosimy się dzięki pokorze, na drugi - dzięki litości, na trzeci - dzięki kontemplacji.
Kulminacyjny punkt poznania ludzkiego osiąga się w ekstazie, kiedy dusza oddziela się od ciała i dostępuje przebóstwienia. Wszelkie ludzkie uczucie zanika i przelewa się całkowicie w wolę Boga. Tylko miłość może sprawić cud unii w dwóch zasadniczo różnych bytach. Połączenie i harmonia w miłości oznaczają harmonię aktów woli. Jest to najwyższa granica, do której dochodzi człowiek.
Bóg jest miłością, dlatego stworzył człowieka na swój obraz i podobieństwo w akcie czystej miłości. Obrazem Boga jest wolna wola. Stworzona aktem Bożej miłości, wola człowieka jest zasadniczo Bożą miłością, kochającą Boga dla Niego samego.
Wilhelm z Saint Thierry
Doktryna Wilhelma także jest nauką miłości. Większą rolę niż w doktrynie Bernarda odgrywa w niej jednak augustiańska pamięć. Bóg w sposób naturalny umieścił w sercu swego stworzenia miłość do siebie. Miłość ludzka powinna więc zmierzać do Boga na mocy własnego ciężaru, lecz grzech zwrócił ją w innymi kierunku. Celem życia klasztornego jest przywrócenie jej właściwego kursu.
Hugon ze świętego Wiktora
Drugim ośrodkiem spekulatywnego mistycyzmu w XII wieku było założone przez Wilhelma z Champeaux opactwo świętego Wiktora. Tam do swej śmierci nauczał wybitny teolog, Hugon. Usiłował zebrać na nowo najistotniejsze elementy zawarte w świętych i w świeckich naukach, by zwrócić je ku kontemplacji Boga i ku miłości. Można określić Hugona mianem świetnie wykształconego mistyka, który zabiegał o przemianę swojej wiedzy w kontemplację mistyczną. Uważał on, że wiedzę należy zdobywać w tym celu, by ją przekroczyć.
... zobacz całą notatkę