Potępienie z roku 1277
Awerroizm łaciński
Do roku 1260 uwagę nauczycieli filozofii i teologii przyciągały dwie główne interpretacje Arystotelesa: interpretacja Awicenny i interpretacja Awerroesa. Od 1261 roku do szkół wkroczył „trzeci Arystoteles” w postaci nauki Tomasza z Akwinu. Pomiędzy tymi trzema zachodziła ta różnica, że Awicenny interpretacja Arystotelesa była filozofią Awicenny, Awerroesa interpretacja Arystotelesa była filozofią Awerroesa, a Tomasza interpretacja Arystotelesa nie była filozofią Tomasza. Arystotelizm Tomasza, wtłoczony przezeń do własnej filozofii, nie pokrywał się z tą filozofią.
Wielu nauczycieli utożsamiało Arystotelesa z Awerroesem i niejednokrotnie przyjmowało rozumowe wnioski Stagiryty, które czasem stały w sprzeczności z wiedzą objawioną (kwestia wieczności świata, kwestia jedyności bądź wielości dusz ludzkich). Taka sytuacja implikowała możliwość konfliktu pomiędzy filozofią a teologią. W ten sposób narodził się tak zwany awerroizm łaciński.
Awerroiści uważali się za radykalnych arystotelików (i byli nimi), głosili jednak, że intelekt bierny, tak samo, jak intelekt czynny, jest jeden i wspólny u wszystkich ludzi. Co więcej, tylko on trwa po śmierci ciała, co wyklucza indywidualną nieśmiertelność osobową. Kolejną heterodoksyjną nauką awerroistów była arystotelesowska nauka o wieczności świata. Wydaje się ponadto, że niektórzy z nich, idąc za Arystotelesem, odrzucali Opatrzność Bożą, a inni, idąc za Awerroesem - głosili determinizm. Jasne już, dlaczego ich poglądy zostały zaatakowane przez teologów.
Siger z Brabantu
Siger z Brabantu był paryskim nauczycielem sztuk. W niektórych kwestiach szedł on za Awerroesem, w innych - za Awicenną, w jeszcze innych - łączył obie te doktryny. Jednakże najważniejszym źródłem metafizyki Sigera był neoplatonik Proklos, którego doktrynę przyczynowości połączył Siger z kosmologią Awerroesa. Zarówno Tomasz z Akwinu, jak i Siger, stali na stanowisku Awerroesa w kwestii zajmowania się Pierwszą Przyczyną przez fizyków. Uznawali, że fizyka jest uprawniona do omawiania przyczyny materialnej - dowodzenie Pierwszej Przyczyny musi wychodzić od fizycznie danego bytu. Sprzeciwiali się im Awicenna i Duns Szkot.
Nie we wszystkim szedł Siger za Arystotelesem. O ile Stagiryta uważał Boga za przyczynę celową świata, ale nie jego przyczynę sprawczą, o tyle Siger, za Awerroesem, uznawał Boga za przyczynę sprawczą. Bóg działa jednak w sposób pośredni, sukcesywnie emanując inteligencje, będące przyczynami pośrednimi (pogląd bardziej Awicenny niż Awerroesa).
Siger głosił też muzułmańską postać determinizmu - wszystkie zdarzenia ziemskie zdeterminowane są przez ruchy ciał niebieskich.
(…)
… XXI (Piotrem Hiszpanem), Tempier potępił 219 tez, spośród których nie wszystkie były tezami Awerroesa i Awicenny; niektóre pochodziły od Tomasza. Potępienie to spotkało się z aprobatą dominikanina Kilwardby'ego z Oksfordu.
Owe akty potępienia nie zahamowały rozwoju awerroizmu, spowodowały natomiast zahamowanie rozwoju scholastyki, gdyż sprowadziły ją do defensywy.
HISTORIA FILOZOFII ŚREDNIOWIECZNEJ
…
… najwyższe dobro dostępne dla człowieka z kontemplacją dobra przez rozum.
Wobec Boecjusza i w ogóle: wobec awerroizmu łacińskiego, utrzymać można dwie, przeciwstawne sobie tezy. Jedni uważają, że prezentuje on najczystszy racjonalizm, a inni, że nie głosi niczego, co byłoby przeciwne wierze - wydaje się raczej nie brać wiary pod uwagę.
Reakcja teologiczna
Jednym z wrogów awerroizmu był Bonawentura…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)