Porównaj ustawy o reformie rolnej z lat 1920 i 1925 r.
Debata nad reformą rolną rozpoczęła się w sejmie 9 czerwca 1919 r. Projekt PSL „Piast” i większości Komisji Rolnej przyjmował zasadę odszkodowań za wywłaszczoną ziemię, upaństwowienie lasów oraz 180 ha jako górną granicę folwarków. Reforma miała objąć także dobra kościelne. Odmienny projekt zgłoszony został 3 dni później przez prawicę, czyli Związek Ludowo-Demokratyczny. Podważał on przede wszystkim zasadę przymusu, wprowadzając dobrowolność parcelacji majątków prywatnych. Prawica występowała też przeciw objęciu reformą rolną własności Kościoła oraz określeniu maksimum posiadania na 180 ha. Ostatecznie 10 lipca 1919 r. sejm podjął jedynie uchwałę - czyli zalecenie dla rządu, a nie obowiązującą bezwzględnie normę prawną - o zasadach przyszłej reformy. Posłowie stwierdzali, że parcelacji powinny podlegać ziemie państwowe, należące do spekulantów wojennych, folwarki źle zagospodarowane, a wreszcie wykupione z rąk prywatnych nadwyżki ponad 180 ha. Na terenie Kresów Wschodnich granica ta wynosiła 400 ha.
Dopiero sukcesy Armii Czerwonej i chęć pozyskania mas chłopskich skłoniły polityków do opracowania ustawy. Została ona uchwalona bez dyskusji 15 lipca 1920 r. Parcelacji podlegała ziemia państwowa i wykupywana przymusowo od wielkich posiadaczy, którym przysługiwało odszkodowanie w wysokości połowy ceny rynkowej. Przyjęto maksimum posiadania ziemi od 180 do 400 ha. W przyszłości zamierzano także parcelować majątki kościelne. Nadziały gruntów mieli otrzymać przede wszystkim robotnicy rolni i małorolni chłopi, przy czym pierwszeństwo przysługiwało inwalidom wojennym - przydzielano im ziemie bezpłatnie. W drugiej połowie 1920 r. Główny Urząd Ziemski - instytucja powołana do realizacji reformy - sporządził wykaz majątków państwowych podlegających przymusowi parcelacyjnemu. Tymczasem uchwalona w marcu 1921 r. konstytucja uznawała własność za jedną z najważniejszych podstaw ustroju społecznego i porządku prawnego. Ustawa o reformie rolnej zakładała zaś tylko częściowe odszkodowanie. Na tej podstawie zakwestionowano możliwość jej realizacji. Na razie więc realizowano stopniowo parcelację majątków państwowych oraz prywatnych - po cenach rynkowych. Nie mogło to zaspokoić potrzeb wsi. Rozwinęła się przy tym spekulacja. Reforma rolna weszła na porządek obrad rządu dopiero w maju 1923 r., gdy premierem został Wincenty Witos. Reprezentował on umiarkowany nurt ruchu ludowego i krępowały go zasady porozumienia politycznego z partnerami z koalicji dotąd sprzeciwiającymi się przymusowej parcelacji (pakt lanckoroński). Ostatecznie sejm przyjął ustawę 20 lipca 1925 r. (weszła w życie 28 grudnia 1925 r.). Przewidywała parcelację majątków liczących ponad 180 ha, z tym, że w okręgach podmiejskich areał ten ulegał zmniejszeniu do
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)