1. Przedstaw główne założenia filozofii przyrody w Grecji Antycznej. Wskaż na głównych przedstawicieli tego nurtu. Wyjaśnij znaczenie terminu monizm. Podaj przykłady.
Tales z Miletu (ur. ok. 624-547 r. p.n.e.) nie jest on przez Tatarkiewicza wliczany w poczet jońskich filozofów przyrody, ale podkreślone jest, że jako ojciec filozofii i monista dał początek powyższemu kierunkowi filozoficznemu.
„Wszystko jest z wody, z wody powstało i z wody się składa" - twierdził i dowodził Tales. W swoich rozważaniach zastanawiał się nad punktem tym co było przed powstaniem świata, ale nad początkiem, punktem 0 (znanym nam ze wstępu do nopip). Zagadnienie początku świata było, więc pierwszym zagadnieniem stricte filozoficznym. Arystoteles, który przekazał teorie Talesa, podaje, "że dawniejsi ludzie, którzy żyli dawno przed obecnym pokoleniem, tak samo zapatrywali się na przyrodę. Według nich bowiem „Okeanos i Tetyda byli rodzicami tego, co powstało". Woda odgrywała też istotną rolę w mitologii egipskiej i babilońskiej, z którymi Tales musiał zetknąć się podczas swoich podróży. Tales podzielał zatem tradycyjne poglądy, lecz odwzorował i starał się uzasadnić je w sposób naukowy. Talesa uważa się za pierwszego filozofa- jako pierwszy przeszedł on od mitologii do nauki. Powstanie przyrody kojarzył Tales z narodzinami, wnioskując na podstawie obserwacji, że musi istnieć jakiś rodzaj substancji (nazwanej później pramaterią, arche), z której rozwinęły się wszystkie formy (ciała) przyrody i na którą się ostatecznie rozpadają. Teoria Talesa wskazywała na wodę jako pratworzywo z którego rozwinął się świat, gdyż jest ona niezbędna do życia ("to, co żywe, żyje wilgocią, martwe wysycha, zarodki wszystkiego są mokre, a pokarm soczysty"- co stanowi próbę naukowej eksplikacji poglądów), a świat był - jego zdaniem bytem ożywionym; woda zmienia też stany skupienia, a więc może występować w każdej formie.
Natura rzeczy - woda jest wieczna, a wszystkie ciała są jej postaciami, wynikają z jej przemian. Z kolei przemiany te wynikają z zawartej w niej siły i zdolności do ruchu. Ziemia wg Talesa, podobnie jak wszystko co istnieje, unosi się na wodzie i jest tylko chwilową postacią wody, aby w końcu znów powrócić do pierwotnej postaci. Tales był hilozoistą- co oznacza, że postrzegał materię jako nierozłączną z duszą. Pogląd ten pojawił się wraz ze spostrzeżeniem, że materia poddana jest ciągłemu ruchowi, ruch zaś posiadał dla ówczesnych ludzi posiadał cechę animizmu. Anaksymander (609-547 r. p.n.e.)
Anaksymander był pierwszym myślicielem, który wprowadził do słownika filozoficznego termin arche (łac. principium) w znaczeniu "początek", "zasada" - termin techniczny o dużym znaczeniu w filozofii greckiej, kładąc jednakże nacisk na to drugie znaczenie. Chcąc zastąpić hipotezę swego poprzednika Talesa, lepszą, argumentował, że żadna substancja znana nam z doświadczenia nie może być początkiem i zasadą wszechrzeczy, bo każda powstaje, zmienia się i ginie, a zatem żadnej nie można nazwać pierwotną. Rozglądając się po świecie, nigdzie nie znajdziemy takiej substancji, która by odpowiadała warunkom
(…)
… filozofia przyrody”). Opierali się oni na bezpośrednich obserwacjach natury, czyniąc je podstawą swojego rozumowania. Ich głównym celem badawczym było znalezienie principium (arche)- pierwotnej zasady leżącej u podstaw bytu. Można zastanawiać się nad określeniem okresu, w którym się pojawili. Przecież na Dalekim Wschodzie systemy quasi-filozoficzne powstały kilkaset lat wcześniej. Na czoło wysuwa…
… poznania to, co „bezpośrednio dane w treści świadomości”, leży u podstawy idealizmu subiektywnego (m.in. Hume).
Jaśniej: (łac. immanens - zostający w czymś) pogląd w teorii poznania niektórych empirycznych kierunków filozofii (idealizm subiektywny, teoria D. Hume'a, G. Berkeleya, empiriokrytycyzm) sprowadzających wszelkie doświadczenie do doświadczenia wewnętrznego podmiotu poznającego, negujące obiektywne istnienie rzeczywistości, której jedynym źródłem poznania jest stan świadomości podmiotu poznającego.
…
…, i jakościowo, będzie zatem jakimś apeiron (bezkres)- substancją nieokreśloną pod żadnym względem. Jest poza czasem i poza przestrzenią. Jest pierwotna, wszystko obejmuje i wszystkim rządzi. Jest niestworzona i niezniszczalna, nieśmiertelna, niewidzialna i nie starzejąca się. Z niej wszystko powstaje i do niej wraca. Apeiron jest substancją nieskończoną w sensie ilościowym, gdyż tego wymaga wieczne powstawanie…
…). Właśnie ta analiza była zupełnym novum w filozofii, i u Huma jest najważniejsza.
Ponad to Hume twierdził, iż podmiot to tylko gra wrażeń, nie możemy stwierdzić przyczyn i polegać na empirii. Hume prawie zanegował możliwości rozumu ludzkiego, prawie gdyż powstrzymało go od tego matematyka (sic!). Matematyka dla Huma to czyste myslenie, czysta filozofia.
Metafizyczne badania Huma (zwł. agnostycyzm i twierdzenie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)