Epiktet - „Diatryby”
„Diatryby” ani „Encheiridion” nie zostały spisane przez Epikteta, który chciał się trzymać sokratejskiego modelu filozofowania. Spisał je słuchacz Epikteta, historyk Flavius Arrianus. „Diatryby” są wiernym odzwierciedleniem myśli filozofa, zapisanym na własny użytek Arrianusa. „Encheiridion”, natomiast, jest skompilowanym przez historyka podręcznikiem, opartym na wybranych z „Diatryb” najbardziej znamiennych maksymach.
Cechy stoicyzmu Epikteta
Wraz z Epiktetem stoicyzm pokazuje, że niewolnik może być filozofem, że może być wolny duchowo. Gorące pragnienie osiągnięcia wolności i przekonanie, że można znaleźć ją tylko w filozofii stale drgają u Epikteta.
Jego filozofię charakteryzują te same cechy, które można spotkać u innych stoików: Seneki, Muzoniusza, Marka Aureliusza - zdecydowane i prawie wyłączne zainteresowanie się etyką, głębokie wyczucie życia wewnętrznego, silne poczucie związku człowieka z Bogiem, zauważalny nastrój religijny. Ty, zaś, co różni Epikteta od nich jest silna potrzeba powrotu do początków szkoły stoickiej, zwłaszcza do Chryzypa. Dlatego właśnie w formie złagodzonej przejawiają się u niego tendencje eklektyczne. Powrót do źródeł nie znaczył bynajmniej, że myśl Epikteta jest prostym powtórzeniem dawnej nauki; dzięki niemu filozof oczyszcza tylko tę myśl z infiltracji doktryn innych szkół. Nie przeszkadza mu to w wykorzystywaniu metody sokratycznej ani w przejęciu przesłania Diogenesa cynika, ani też w przyjęciu niektórych nowych wymagań epoki.
Mocny zwrot do źródeł powoduje, że Epiktet, mimo, że swoją religijność i koncepcję relacji między Bogiem a człowiekiem posuwa do granic, które zdają się dotykać chrześcijaństwa, to jednak co do ducha jest stoikiem, pozostaje w wymiarze myślowym, w którym Bóg dusza i zbawienie tkwią nadal teoretycznie w kręgu stoickiej physis, natomiast istnienie czegoś ponadnaturalnego i łaski jest mu nieznane.
Podstawowa zasada etyki Epikteta
Wielka zasada filozofii stoickiej polegała na ścisłym rozróżnieniu między rzeczami dobrymi, złymi i obojętnymi. Dobre są dobra moralne, złe - ich przeciwieństwa, obojętne - wszystkie inne rzeczy związane z ciałem i rzeczami zewnętrznymi. Epiktet nadaje tej zasadzie bardziej sugestywny wyraz, wyróżniając dwie klasy rzeczy: te, które są w ludzkiej mocy i te, które w ludzkiej mocy nie są. Dobro i zło znajdują się wyłącznie w klasie pierwszej, gdyż zależą od naszej woli. Rzeczy drugiej kategorii spełniają rolę służebną i nie są dziełem człowieka. Nieumiejętność oddzielenia od siebie rzeczy należących do tych dwóch klas jest przyczyną wszystkich trudności życiowych - chodzi zwłaszcza o uważanie rzeczy, które nie są wolne i zależne od nas za wolne i zależne.
(…)
…, wada - wybór błędny, podyktowany nieznajomością tego, co naprawdę ważne i pożyteczne. Myśl grecka nie potrafiła uwolnić się od intelektualizmu Sokratesa, sens i wielkość człowieka upatrywała niemal wyłącznie w logosie.
Nowy sposób odczuwania tego, co boskie
Epiktet nie odrzucił stoickiej immanentystycznej koncepcji tego, co boskie, ale wprowadził do niej ładunek duchowości i pobożności. Z drugiej…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)