Właściciele a menedżerowie
Zakładaliśmy dotąd identyczność osoby właściciela przedsiębiorstwa i osoby menedżera, kierującego bieżącą działalnością przedsiębiorstwa. Przy takim ujęciu założenie o maksymalizacji zysku jako celu działalności przedsiębiorstwa ma naturalne uzasadnienie. Ponieważ stopień zaspokojenia potrzeb materialnych właściciela przedsiębiorstwa zależy od wysokości jego dochodów, które z kolei zależą od wielkości zysku osiąganego przez przedsiębiorstwo, to właściciel przedsiębiorstwa postępując racjonalnie, czyli dążąc do maksymalizacji zaspokojenia swoich potrzeb, będzie dążył do maksymalizacji zysków, ustalając odpowiednio bieżący sposób działania posiadanego i kierowanego przez siebie przedsiębiorstwa.
Nie zawsze jednak jest racjonalnie uzasadnione bieżące kierowanie przedsiębiorstwem przez właściciela. Po pierwsze, nie każdy, kto posiada odpowiedni kapitał, aby założyć nowe przedsiębiorstwo, ani nie każdy, kto np. odziedziczył przedsiębiorstwo, musi mieć jednocześnie odpowiednie kwalifikacje i predyspozycje do samodzielnego kierowania bieżącą działalnością przedsiębiorstwa. Po drugie, w przypadku gdy przedsiębiorstwo ma co najmniej kilku właścicieli zbyt wysokie byłyby koszty uzgadniania między nimi każdej bieżącej decyzji. W obu tych przypadkach uzasadnione jest zatrudnienie menedżera czy zespołu menedżerów w celu kierowania bieżącą działalnością przedsiębiorstwa. Jednakże fakt kierowania przedsiębiorstwem nie przez właściciela a przez menedżera, a więc zatrudnionego pracownika, może spowodować, że przedsiębiorstwo nie będzie dążyć do maksymalizacji zysku, co jest celem właściciela przedsiębiorstwa, a będzie realizować jakiś inny cel wynikający z własnych dążeń czy aspiracji menedżera.
Wśród różnych celów, których realizacją może być zainteresowany menedżer przedsiębiorstwa wymienia się w pierwszym rzędzie maksymalizację nie zysku a przychodu przedsiębiorstwa. Dążenie do maksymalizacji obrotów przedsiębiorstwa może wynikać z chęci umocnienia swojego prestiżu. Im większe przychody przedsiębiorstwa, a więc im większy udział przedsiębiorstwa w rynku i/lub większe przedsiębiorstwo, tym większe jest znaczenie w środowisku, w którym się obraca, kierującego nim menedżera i tym większa jego wartość na rynku pracy menedżerów. Ponieważ jednak przy typowym kształtowaniu się funkcji kosztów i przychodu maksimum przychodu przypada dla większej wielkości produkcji ym niż maksimum zysku - y*, to maksymalizacja przychodów powoduje, że osiągany jest mniejszy zysk niż byłby możliwy do osiągnięcia w danych warunkach (rys. 1.).
Rys. A.
Innym celem, do którego realizacji może dążyć menedżer jest maksymalizacja stopy zysku, zamiast maksymalizacji globalnego zysku w pewnym okresie. Na ogół bowiem większym zaufaniem wśród właścicieli w dłuższym okresie będzie się cieszył menedżer, który przez kilka lat z roku na rok zwiększa stale zyski przedsiębiorstwa np. o 20% rocznie, niż taki, który zwiększy w ciągu roku zyski o 100%, a następnie będzie je zwiększał już tylko o 1-2% rocznie.
(…)
… moralnym, takich jak np. poszukiwanie złóż ropy naftowej, prowadzenie kampanii reklamowych itp., gdyż końcowy wynik takiego przedsięwzięcia jest nie tylko efektem działań samego menedżera ale i również okoliczności zewnętrznych, utrudniona jest więc ocena tego na ile fair wobec właścicieli zachowywał się menedżer.
O wiele większe trudności w nakłonieniu menedżerów do realizacji celów właścicieli występują…
… przez nich momencie akcji kierowanego przez nich przedsiębiorstwa po z góry ustalonym kursie. Wówczas w ich interesie leży prowadzenie polityki realizującej cele właścicieli, bowiem prowadzi to do wzrostu kursu akcji ponad ustalony poziom.
Efekty zewnętrzne i prawa własności
Rozważając problemy produkcji przyjmowaliśmy dotąd, że jedynym rezultatem procesu produkcyjnego jest wytworzenie produktu. Tymczasem…
… podmiotu na warunki działania drugiego będziemy nazywać efektami zewnętrznymi. W tym wykładzie interesować nas będą przede wszystkim efekty zewnętrzne produkcji, bowiem z niektórymi przejawami efektów zewnętrznych konsumpcji zetknęliśmy się już wcześniej.
Wśród efektów zewnętrznych produkcji możemy wyróżnić efekty pozytywne i negatywne. Przykładem pozytywnego efektu zewnętrznego działania jednego przedsiębiorstwa na inne jest np. rozpowszechnianie się technologii zastosowanej przez to przedsiębiorstwo, a zmniejszającej wydatnie koszty wytwarzania. Innym przykładem wzajemnie pozytywnych efektów zewnętrznych działania dwóch przedsiębiorstw są obustronne kozryści jakie będą osiągać właściciel sadu i właściciel pasieki, jeżeli ule zostaną ustawione w sadzie czy jego pobliżu. Jednakże głównym powodem…
… kumulacji zanieczyszczeń pochodząccych z różnych źródeł i zanieczyszczający nie odczuwa od razu negatywnych skutków własnego działania, a ograniczanie emisji zanieczyszczeń wymagałoby poniesienia dodatkowych kosztów, tradycyjny mechanizm rynkowy nie przeciwdziała zanieczyszczaniu środowiska.
Dla podjęcia skutecznego przeciwdziałania pogarszaniu się stanu środowiska na skutek emisji zanieczyszczeń konieczne…
… wielkości emisji szkodliwej substancji do środowiska, pułap wyznaczony przez możliwości samoregeneracji środowiskma. Następnie sprzedaje przedsiębiorstwom działąjącym na tym terenie prawa do emisji zanieczyszczenia wyczerpując cały limit. Wykupione prawa emisji mogą być jednakże przez przedsiębiorstwa odsprzedawane. Przedsiębiorstwo, które chce wejść na dany teren z działalnościa produkcyjną musi odkupić…
… przez działające w gospodarce rynkowej firmy, wyspecjalizowane w wykupywaniu od właścicieli akcji przedsiębiorstw, których wartość wyraźnie spada, po to, aby po zwolnieniu dotychczasowego zarządu i przeprowadzeniu sanacji odsprzedać je później po wyższej cenie. Taka groźba przejęcia i związane z nim niebezpieczeństwo utraty pracy i dochodów dość skutecznie powstrzymuje zarządy firm przed postępowaniem jawnie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)