Myśl polityczna renesansu

Niccolo Machiavell

Tego czynnego polityka i znakomitego myśliciela przedstawia się na ogół jako twórcę

pierwszej nowożytnej doktryny politycznej. Myśl Machiavellego, pisarza nie będącego

filozofem ani teologiem, oparta jest na fundamencie empirycznym i historycznym.

Uważał, że polityka nie stanowi przedmiotu zainteresowania filozofii ogólnej. Machiavelli

postawił politykę ją w samym centrum zainteresowania. Machiavelli prezentuje skrajny

realizm polityczny. Nie wyprowadza on polityki z etyki, wręcz przeciwnie, ściśle

rozdziela moralność od polityki. Odrzuca również wszelkie projekty „idealnego państwa",

oparte na etycznych fundamentach, które dla niego nie mają wiele wspólnego z

rzeczywistością. Jego propozycja jest radykalnie antyutopijna.

Według Machiavellego, moralność daje odpowiedź na pytanie o to, co uczynić, aby nasze

działania pozostawały w zgodzie z naszym sumieniem. W zakresie polityki mamy jednak

do czynienia z innym kryterium. Jest nim zasada maksymalnej skuteczności

podejmowanych działań. Sprawujących władzę ocenia się przede wszystkim przez ten

właśnie pryzmat.

Chce wskazać kierunek, w którym polityka powinna podążać, aby być możliwie

najbardziej korzystną dla społeczności. Według niego, zamiast założeń filozoficznych

należy tu odwoływać się do doświadczenia historycznego. Mądrość pochodząca z

badań historycznych pozwala przewidywać rozwój wypadków i wskazuje drogę, po której

postępować powinni władcy. Jeśli dla Platona władzę sprawować powinni filozofowie, to

dla Machiavellego władca powinien doskonale orientować się przede wszystkim w historii

swojego kraju, powinien być po części także historiozofem.