Mechanizm oddziaływania kultury na życie społeczne

Oddziaływanie kultury na życie społeczne dokonuje się poprzez cztery główne

mechanizmy, które zostały opisane przez Jana Szczepańskiego:

• Kultura w każdym społeczeństwie reguluje sposób zaspokojenia popędów i

skłonności, „socjalizuje" człowieka, czyniąc zeń istotę społeczną. To w wyniku

procesu socjalizacji człowiek poznaje nawyki i wzory zachowania się w różnych

sytuacjach społecznych, które są przyjęte i uznane za dopuszczalne w danej

zbiorowości. Uczy się jeść przy pomocy pałeczek będąc chińczykiem lub noża i

widelca, jeśli jest mieszkańcem Europy.

• Kultura ustanawia systemy wartości i kryteria określające hierarchie wartości.

Wartość rozumiana jest tu bardzo szeroko, jako „(...) dowolny przedmiot materialny

lub idealny, idea lub instytucja, przedmiot rzeczywisty lub wyimaginowany, w

stosunku do którego jednostki lub zbiorowości przyjmują postawę szacunku i

dążenie do jego osiągnięcia odczuwają jako przymus".

• Kultura ustala wzory zachowania się, reagowania w określonych sytuacjach. Każda

kultura określa, jakie zachowanie uznane jest za przyzwoite, jakie zaś za

niedopuszczalne i karane.

Wzory te obejmują zachowania w sytuacjach ważnych dla zbiorowości —

ceremonie, obrzędy religijne — i człowieka. Znajomość i stosowanie się do

wymogów wzoru zapewnia człowiekowi bezkolizyjne funkcjonowanie wśród innych

ludzi oraz umożliwia realizację celów, do których dąży, pozwala działać skutecznie.

Wzory zachowań zapewniają porządek i regularność życia społecznego,

umożliwiają porozumiewanie się ludzi ze sobą i interakcje społeczne.

• Kultura ustala modele społeczne i ideały. Model jest w tym znaczeniu czymś, co

jest naśladowane, co stanowi wcielenie wartości pożądanych w danej zbiorowości

społecznej. Modele są niemożliwe do realizacji w pełni, ale już samo dążenie do ich

realizacji jest oceniane pozytywnie.