Uskoki i fałdy
W czasie deformowania skały mogą podlegać zarówno łamaniu jak i wyginaniu, co w pierwszym przypadku prowadzi do powstania uskoków, a w drugim fałd. Uskoki są pęknięciami w ziemi wzdłuż których dokonał się względny ruch mas skalnych. Przemieszczenie mas skalnych można sklasyfikować według kierunku ruchu, mierzonego wzdłuż powierzchni uskoku, wyróżniamy składową poziomą i prostopadłą ruchu. Uskoki o przeważającym ruchu poziomym określa się jako uskoki przesuwcze. Kiedy ruch odbywa się głównie w kierunku prostopadłym do poziomu uskoki określamy jako normalne lub jako uskoki odwrócone. Uskoki odwrócone nachylone w stosunku do poziomu pod kątem mniejszym niż 300 nazywane są uskokami nasowczymi. Względne przesunięcie w obrębie wielkich uskoków nasuwczych może mieć ogromne rozmiary obliczane na wiele dziesiątków km. Płyty litosfery Litosfera ziemska dzieli się na kilkadziesiąt płyt, w tym 7 wielkich o rozmiarach 100.000.000 km2 (Euroazjatycka, Afrykańska, Indo-Australijska, Pacyficzna, Północno i południowoamerykańska, Antarktyczna), kilka średniej wielkości o rozmiarach od 10.000.000 km2 do 10 km2 (filipińska, arabska, karaibska) oraz więcej niż 20 płyt małych o rozmiarach 1.000.000 do 10 km2. Płyty te są na ogół sztywne lecz mogą się przemieszczać w obrębie plastycznej astenosfery, odsuwając się od siebie z prędkością 11-180 mm rocznie lub też kolidując ze sobą w tempie 11-106 mm na rok. Ruchy lądotwórcze - uważa się każdy ruch skierowany w górę bez względu na jego przyczynę. Takie ruchy powodują w efekcie wydźwignięcie się lądu i stąd ich nazwa epejrogeniczne, czyli lądotwórcze. Chociaż ruchy epejrogeniczne zawierają w sobie ruchy powodowane czynnikami izostatycznymi to jednak mogą ponadto być wywołane innymi czynnikami, mimo, że działanie tych czynników nie jest zupełnie jeszcze wyjaśnione. Trzęsienia ziemi - to w znaczeniu geologicznym drgania skorupy ziemskiej powodowane przez nagłe wysunięcia mas skalnych wewnątrz litosfery. Zjawiska te towarzyszą pasmom młodych gór fałdowych, a niektóre o słabszej sile towarzyszą również wybuchom wulkanów. Zjawiska trzęsienia ziemi polega na rozchodzeniu się fal z tzw. hypocentrum, czyli ogniska trzęsienia ziemi. Niektóre obszary na kuli ziemskiej ulegają bardzo częstym trzęsieniom. Stacje sejsmiczne notują od 8 .000 do 10.000 trzęsień rocznie, z czego nieznaczna część odczuwana jest przez ludzi. Japonia jest krajem, gdzie trzęsienia ziemi bywają często. W Polsce są znane lekkie trzęsienia ziemi rejestrowane jedynie przez sejsmografy. Ruchy górotwórcze - (orogeneza) - wielkoskalowe ruchy skorupy ziemskiej prowadzące do powstania gór, stanowiące część cyklu orogenicznego. W efekcie orogenezy następuje sfałdowanie osadów w obrębie geosynklin oraz ich wypiętrzenie w postaci łańcuchów gór fałdowych, czemu towarzyszą powszechnie procesy magmatyzmu i metamorfizmu. Na "usztywnionych", nie podlegających fałdowaniu fragmentach skorupy ziemskiej (tzw. kratonach) orogeneza powoduje powstawanie pionowych przemieszczeń, wzdłuż linii uskoków, tworzących często góry zrębowe. W historii Ziemi wyróżnia się cztery główne orogenezy: prekambryjskie, kaledońską, hercyńską oraz alpejską. W każdej z nich wydziela się szereg faz górotwórczych o zwiększonym nasileniu ruchów górotwórczych, występujących tylko na niektórych obszarach Ziemi.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)