Upadek imperium otomańskiego

Upadek imperium otomańskiego
Rok 1917, okazał się przełomowy dla losów pierwszej wojny światowej. Wygrana bitwa pod Verun definitywnie oznaczała kres niemieckiej inicjatywy na froncie zachodnim , coraz silniej dawała znać o sobie przewaga państw Ententy. Poprawa sytuacji na froncie zachodnim umożliwiała Brytyjczykom większe zaangażowanie w kampanie bliskowschodnie . W marcu 1917 roku zajęli oni Bagdad spychając siły osmańskie do północnej Mezopotamii. Jednocześnie po przejściu półwyspu Synai brytyjski generał Edmund Allenby bezskutecznie próbował zdobyć Gazy.
W maju 1917 roku z inicjatywy dowództwa niemieckiego, przygotowano akcję „ Błyskawica”, która miał na celu odbicie Bagdadu , którego utrata bardzo osłabiła prestiż i morale armii otomańskiej. Fantastyczne plany tej operacji, wspominające nawet o wyparciu Brytyjczyków z Indii, zraziły do niemieckiego dowództwa trzeźwo myślących tureckich oficerów- wskazujących na brak transportu i osłabienie oddziałów otomańskich. Wkrótce uznano ,że zamiast zamierzonej ofensywy irackiej , pilniejsze jest przygotowanie obrony Palestyny i Syrii przed atakami wojsk brytyjskich. Pod koniec października 1917 roku- ruszyła ofensywa brytyjska na froncie palestyńskim. W listopadzie opanowano porty w Gazie i Jafie , w grudniu generał Allenby wkroczył do Jerozolimy. Jednocześnie już od roku trwało inspirowane i popierane przez Wielka Brytanię antytureckie powstanie w Hadżazie.
Wybuch rewolucji lutowej i upadek caratu w Rosji, spowodowały rozprężenie w armii rosyjskiej. Ostateczny przełom wywołała jednak Rewolucja Październikowa - 8 listopada 1917 roku- II Wszechrosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, uchwalił dekret „ O pokoju”- w którym m.in. bolszewicy ujawnili tajne plany Ententy , dotyczące rozbiory Imperium Otomańskiego- wywołało to konsternację w zachodnich stolicach. W grudniu 1917 roku w Brześciu Litewskim , odbyły się negocjacje pokojowe , na czele delegacji otomańskiej stanął Zeki- pasza ; równocześnie na froncie turecko -rosyjskim podpisano zawieszenie broni ( 18 XII 1917 w Erzinkan).
3 III 1918rou podpisano pokój, w którym Rosja Radziecka nie tylko zgodziła się na przywrócenie granicy z 1914 , ale oddawała Turcji trzy okręgi- Kars, Ardaham i Batum. Tymczasem korzystając z zamieszania spowodowanego ormiańskimi i gruzińskimi dążeniami do oderwania się od Rosji, wojska tureckie podjęły ofensywę ( jeszcze przed podpisaniem pokoju) i w marcu zajęły Erzurm, zaś w kwietniu Batum i Kars. Postępy tureckie zahamowało powstanie w kwietniu 1918 Republiki Zakaukazkiej - która wkrótce rozpadła się na republiki- Gruzję, Armenię i Azerbejdżan.
Turcja dość mocno zaangażowała się na Zakaukaziu- wkroczyła m.in. do Baku , te kroki wywołały zaniepokojenie władz Rosji, która traktowała ten obszar, jako strefę swoich wpływów. Ostatecznie 20 września 1918 roku Rosja Radziecka jednostronnie wypowiedziała Turcji warunki traktatu Brzeskiego. Obok tureckiej ofensywy na Zakaukaziu przyczyną tego była sytuacja na zachodzie - przesądzająca katastrofę Państw Centralnych..

(…)

… wschodniej Tracji wraz z dawną otomańską stolicą Edirene, aż po położoną ok. 50 km od Stambułu - Czataldźę. O przyszłości Izmiru , zadecydować miał za 5 lat plebiscyt. Północno - wschodnia Anatolia przypaść miała niepodległej Armenii, w południowo- wschodniej przewidywano powstanie autonomicznego Kurdystanu, o którego ewentualnej niepodległości zadecydować miał w ciągu roku plebiscyt. Traktat przewidywał…
… tureckich i otwarcie ich dla floty państw sprzymierzonych, objęcie ochroną aliancką kolei i linii telegraficznych i innych. Ewakuację przez siły otomańskie Zakaukazia , północnego Iranu, Syrii i Iraku. Przewidywano rozbrojenie i demobilizację armii tureckiej. Na podstawie tego rozejmu wojska państw sprzymierzonych , wkroczyły 13 listopada do Stambułu. Mimo tak ciężkich warunków , przywódcy tureccy- licząc…
... zobacz całą notatkę