TRUCIZNY ZWIERZĘCE
Zastosowania trucizn z świecie zwierząt:
broń chemiczna , przekazywane biernie wydzieliny gruczołów (płazy, bezkręgowce)
broń zaczepna / obronna ; bardziej aktywne
parzydełka (krążkopławy)
zęby jadowe (węże),
szczękoczułki (pająki)
kolce (skorpiony)
żądła (owady)
JADY WĘŻY
Wydzieliny gruczołów znajdujacych się pod szczęką. Białawe lub żółtawe lepkie płyny dajace po wysuszeniu 25-45% suchej pozostałości. Najwiecej ukąszeń w Indiach. (kraj-liczba ukąszeń rocznie , dane jakieś stare)
Azja
35 tys.
Ameryka Płd.
3 tys.
Afryka
1 tys.
Ameryka Płn. I Śr.
Kilkaset
Australia
Kilkaset
Europa
kilkadziesiąt
Jad jest mieszaniną związków białkowych o różnorodnych funkcjach. Jednorazowo na ukąszenie wąż zużywa około 22% zapasu jady. Wyróżniamy m.in. neurotoksyny, hemolizyny, cytolizyny, koaguliny, kardiotoksyny czy kinazy białkowe. Produkowany w gruczołach jadowych , skąd spływa do tzw. zębów jadowych.
Przykładowe enzymy w jadzie i ich funkcje:
- hialuronidaza (ułatwia i przyspiesza wchłanianie jadu)
- fosfolipaza A (uszkadza kłebki i kanaliki nerkowe)
- ATP-azy (zaburzenia a produkcji ATP)
- proteazy
Jady niektórych węży charakteryzuja się stałym składem chemicznym.
Zdradnicowate (Elaphidae), mamby, kobry, węże kolorowe
Głównie neurotoksyny. Drobnocząsteczkowe jady działajace na zakończenia nerwowe (podobnie jak kurara) przerywajac przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe. Wywołują bezwład, śmierć wskutek braku ruchów oddechowych. Zatrzymanie serca w skurczu.
Węże morskie - neurotoksyny
Żmijowate (Viperiodae) - żmije, grzechotniki, mokasyn blotny, głównie cytolizyny i koaguliny
Wyróżniamy dwa rodzaje neurotoksyn: - postsynaptyczna
Toksyny K
Toksyny muskarynowe
- presynaptyczna
PLA (fosfolipazy)
Dendrotoksyny (blokery kanałów potasowych)
Fascikoliny (silne inhibitory esterazy acetylocholinowej)
Jady węży używane są dziś jako surowice.
1894 - Albert Calmette, 1 surowica monowalentna (działajaca na pojedynczą toksynę)
1911 - Vital Brazil, surowica poliwalentna (działajaca na grupę toksyn)
PRZEGLĄD WĘŻY WEDLE KONTYNENTÓW
Australia
(…)
… na ukąszenie 5-10 osób. Leczenie stosowane natychmiast, przy dużych ilościach surowicy (do 100 ml). Nieleczone ukąszenie jest śmiertelne. Kobra egipska
Żmija gabońska. Długoś ć ciała do 2 m. Zęby jadowe do 5 cm. Szybkość ataku 2,34 m. B. duża produkcja jadu (do 450-600 m). Dawka śmiertelna to 90-100 mg.
Żmija sykliwa. Dawka śmiertelna około 100 mg (przy produkcji w gruczołach rzędu 350 mg). Jad…
…, Vipera russeli). Indie. Jednorazowa dawka ukąszeniowa to około 100 mg, przy dawce śmiertelnej ~42 mg. Jad o charakterze hemolitycznym, cytotoksycznym i antykoagulacyjnym.
Żmija żółtopręga. Neurotoksyczny jad.
Ameryka północna
Grzechotnik teksaski Grzechotnik diamentowy - 2,5m ; tereny wilgotne, Floryda, najgrożniejszy wąż Am. Płn.
Mokasyn błotny - dlugosć do 1,6 m, wąż wodny, Floryda. Ameryka południowa
Żararaka brazylijska
Heloderma meksykańska /arizońska . Jedyne dwa gatunki jadowitych JASZCZUREK. Do rany wpływa około kulkunastu mg. Jadu, dawka śmiertelna to kilkaset. Jad może prowadzic do uszkodzenia mięśnia sercowego.
Surowice : Instytut Pasteura w Bangkoku (przeciwko : krajt, kobra okularnik, kobra królewska, daboja, mokasyny), Instytut Surowic i Szczepionek w Taszkiencie (przeciwko : kobra…
… słodkowodna, korbacz, żmija lewatyńska; dwuwalentne) JADY OWADÓW
Pszczoła miodna (Apis mellifera). Najwa żniejsze składniki jadu to alergeny (mellityna - do 50% s.m. jadu, fosfolipaza A, hialuronidaza, kwaśna fosfataza), histamina (nasilenie bólu), apamina. Śmiertelność 0,45% głównie na wskutek szoku anafilektycznego.
Szerszeń (Vespa crabro). Składniki pszczelego jadu + serotonina i acetylocholina (zwiekszenie bólu, nasilenie objawów alergicznych). Faraon Menes , 2600 r.p.n.e zmarł w wyniku ukąszenia.
JADY PAJĘCZAKÓW
Niegroźne, acz drażniące. Jad zawiera neurotoksyny peptydowe, serotoninę, histaminę
Androctonus crassicauda. Skorpion zamieszkujacy Azję. LD50 od 0,08-0,5 mg/kg m.c
Leiurus quinquestriatus. „Death stalker” , „yellow scorpion”. Skorpion, jad neurotoksyczny. Uznawany za drugi najsilniejszy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)