Teoria społeczeństwa postindustrialnego Teoria społeczeństwa postindustrialnego podejmuje inny nurt rozważań.Myśle‐nie ewolucjonistyczne stwarza pokusę prognozowania przyszłości. Skoro kierunek i mechanizmy rozwoju społecznego są konieczne, prawidłowe, nieodwracalne, można budować wizję przyszłości przez prostą ekstrapolację obecnych (czy przeszłych) tendencji. Teoria społeczeństwa postindustrialnego stara się wskazać, co nadejdzie po w pełni rozwiniętym społeczeństwie przemysłowym. Pojęcie „społeczeństwa postindustrialnegoʺ wprowadził w 1974 r. Daniel Bell 14 . W starym, ewolucjonistycznym stylu dzieli on historię ludzkości na trzy fazy: preindustrialną, industrialną i postindustrialną. Do końca XX wieku przodujące ekonomicznie kraje świata ‐ USA, Japonia, Europa Zachodnia ‐ uzyskać miały, jego zdaniem, cechy społeczeństw postindustrialnych. Jakie to cechy? Po pierwsze, przesunięcie znaczenia sektorów gospodarczych; rosnąca dominacja sektora usług (III sektora, przez co rozumie się m.in. administrację, bankowość, handel, transport, ochronę zdrowia, oświatę, naukę, sądownictwo, środki masowego przekazu, literaturę, sztukę itp.) przy znacznym spadku znaczenia sektora przemysłowego i ogromnym ograniczeniu rolniczego. Po drugie, zmiana dominującej technologii z energetycznej na informatyczną (co związane jest z automatyzacją, robotyzacją, rozwojem telekomunikacji). Po trzecie, wzrost znaczenia planowania, prognozowania rozwoju, kontrolowania technologii; dominacja kryteriów pragmatycznych i technokratycznych przy zaniku racji ideologicznych czy etycznych. Po czwarte, rozkwit „technologii intelektualnejʺ, a więc celowego wykorzystywania nauki dla potrzeb praktyki (budowa nowych urządzeń, systemów technicznych, wykorzystanie nowych surowców, materiałów itp.). Po piąte, przekształcenie struktury klasowej, w której nową klasą panującą, w miejsce właścicieli (burżuazji), stają się wysoko kwalifikowani specjaliści (technicy, ekonomiści, inżynierowie, menedżerowie). Spośród wielu kontynuatorów wizji Bella wymienić można Johna Naisbitta, który w 1982 r. wprowadza pojęcie „megatrendówʺ: tendencji prowadzących do fundamentalnych zmian strukturalnych społeczeństw współczesnych. Wśród dziesięciu megatrendów, jakie wymienia, niektóre są powtórzeniem tendencji dostrzeżonych już przez Bella, tyle że potwierdzonych nowym materiałem empirycznym. Inne biorą pod uwagę zupełnie nowe procesy, które dziesięć lat wcześniej nie były jeszcze tak widoczne. Jeden z nich to wspomniana już kilkakrotnie globalizacja. Gospodarka przestaje być państwowa, staje się światowa; taki charakter ma rynek ekonomiczny, finansowy, taki charakter uzyskuje międzynarodowy podział pracy. Podobnie komunikacja, turystyka, środki masowego przekazu (a zwłaszcza telewizja satelitarna) prowadzą do globalizacji kultury, sztuki, rozrywki, informacji. Świat staje się jakby „wielką wioskąʺ: (termin kanadyjskiego teoretyka M. McLuhana). Inny megatrend związany jest z komputeryzacją, a zwłaszcza umasowieniem komputerów osobistych, jako standardowego wyposażenia wielu stanowisk pracy. Niektóre z megatrendów dotyczą polityki. Wskazuje więc Naisbitt na decentralizację władzy, wypieranie państwa z wielu dziedzin życia, wzrost znaczenia inicjatyw lokalnych i samorządności, poszerzanie form demokracji bezpośredniej. Wreszcie zwraca uwagę na zmiany stylu życia: renesans bezpośrednich, bliskich więzi międzyludzkich (a zwłaszcza przeniesienie ich z kontekstu rodzinnego do zawodowego), pojawienie się form
(…)
… (kult bogów, apoteoza doświadczeń zmysłowych, ciała ludzkiego) oraz „wątek faustycznyʺ typowy dla kultury zachodniej (kult siły, apoteoza aktywności, woli, opanowywania świata). Każda całość kulturowa przechodzi prawidłowe fazy. Immanentnym prawem każdej takiej całości jest przechodzenie od wzrostu i rozkwitu (zwanego stadium „kulturyʺ), do upadku i destrukcji (czyli stadium „cywilizacjiʺ). Stadium…
… cykl życiowy. Pierwszy etap to pojawienie się cywilizacji jako syntezy dawniej rozproszonych elementów kulturowych; drugi etap to uzyskanie przez nią rzeczywistej odrębności kulturalnej i politycznej; etap trzeci to rozkwit cywilizacji, pełna realizacja wszystkich zawartych w niej możliwości twórczych; etap czwarty to wyczerpywanie się potencjału twórczego, stagnacja, apatia; etap piąty to rozpad…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)