To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
TEORIA KLAS I WARSTW WEDŁUG KAROLA MARKSA
Karol Marks pisał swoje główne dzieła w czasach pomiędzy Augustem Comte'em a Herbertem Spencer'em oraz przed Emilem Durkheim'em. Jednakże w odróżnieniu od tych myślicieli nie wierzył, iż socjologia może odkrywać wieczne prawa, tak jak jest to w naukach przyrodniczych. Uważał on bowiem, że każda epoka historyczna kształtowała się na podstawie specyficznego typu produkcji, organizacji pracy oraz kontroli własności. W rezultacie każda z nich posiada odmienną dynamikę. Innymi słowy tak i feudalizm jak i kapitalizm- główny przedmiot zainteresowań Marksa - cechują charakterystyczne tylko dla niego procesy rozwoju.
Marks uważał, że organizacja społeczeństwa w określonym czasie zależy od środków produkcji czyli sposobu produkcji i organizacji pracy. W myśl tego dokonał podziału na tzw „bazę” i „nadbudowę”. Podział ten jest dość istotny gdyż wiąże się później z odróżnieniem klas od warstw społecznych. Tak zwana „baza” jest podstawą materialną jaką stanowi organizacja gospodarki, natomiast na tak zwaną „nadbudowę” składają się kultura, polityka oraz inne aspekty społecznego istnienia. W myśl tego Marks uznał, iż nieodłączną cechą organizacji takiej bazy ekonomicznej są sprzeczności. Wedle niej w każdej organizacji społecznej istnieją konfliktorodne nierówności. Polegają one na tym, że ci, którzy posiadają lub kontrolują środki produkcji mają skłonności do umacniania władzy i rozwijania ideologii, która uzasadnia utrzymanie przez nich tych przywilejów. Natomiast ci, którzy nie posiadają środków produkcji, w końcu zwracają się przeciwko owym uprzywilejowanym. Z tą właśnie teorią wiąże się wyraźnie marksistowska teoria klas.
Podstawowe ujęcie teorii klas Marksa jest w zasadzie powszechnie znane. Mamy tu koncepcje opartą na podziałach dwudzielnych związanych z posiadaniem lub nie posiadaniem określonej kwalifikacji ekonomicznej. W myśl tego mamy krzyżowanie się kilku takich dwudzielnych podziałów: posiadający i nie posiadający środków produkcji, pracujący i niepracujący bezpośrednio produkcyjnie, wykorzystujący i nie wykorzystujący cudzej pracy najemnej. Pierwszy podział dotyczy stosunku posiadania, czyli umożliwianie jednym zagarnianie rezultatów produkcji kosztem innych, którzy ze względu na nie dysponowanie narzędziami, ziemią czy kapitałem są uzależnieni od posiadaczy tych środków. W drugim podziale Marks miał na myśli przedsiębiorstwo kapitalistyczne z XIX wieku bezpośrednio kierowane przez właściciela i członków jego rodziny. Za pracę rozumiał bezpośrednie wytwarzanie dóbr, czyli w tym rozumieniu bankier, uczony czy inżynier nie pracują. W ostatnim podziale za wykorzystujących cudzą pracę najemną Marks uważał każdego, kto nie płaci zatrudnionemu pracownikowi tyle ile wart jest wytworzony przezeń produkt. Ta koncepcja pojmowania klasy społecznej dotyczy jednak według Marksa tylko tej części społeczeństwa uczestniczącej w życiu ekonomicznym. A co z resztą społeczeństwa? O tym w dalszej części.
(…)
… proletariuszy i drobnej burżuazji. Czy miał rację? Spoglądając na strukturę społeczną Polski początku XX wieku (II Rzeczpospolita) dostrzegamy, iż chłopi byli jedną z najliczniejszych grup społecznych owego okresu. Obecnie natomiast obserwujemy wyraźną tendencję spadkową. Przyczyn tego stanu jest wiele. Jedną z nich na pewno jest to, że rolnictwo staje się coraz mniej opłacalne. Rolnicy zamiast zarabiać…
…, które są poza właściwą strukturą klasową, Marks nazywa „warstwą społeczną”. Do typowych przedstawicieli warstw zalicza on przede wszystkim aparat administracyjny, pozwalający państwu sprawować władzę wykonawczą i osłaniać istniejący porządek społeczny. Poza tym przykładowo zalicza też do nich członków zmonopolizowanej przemocy społecznej, czyli sędziów, policjantów, prokuratorów, wojskowych (ale z armii stałej…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)