TEORIA CLONINGERA Teoria cech, cechy jako realnie istniejące, struktury neurofizjologiczne. Powstała pod koniec XX wieku. Łączy podejście wymiarowe i kategorialne. Uważa, że trzeba wagę przypisać do neuroprzekaźników. One prowokują do rozwoju określonej osobowości. Najważniejsze neurotransmitery to: serotonina , dopamina i noradrenalina. Są one podkładem na którym ujawniają się cechy osobowości. Kloninger szuka nie tylko podkładu biologicznego lecz także zastanawia się jakie właściwości są najważniejsze dla procesu przystosowania, adaptacji. Wyróżnia 3 wymiary:
- związany z serotoniną, unikanie szkody, straty. Opisuje dyspozycje do reagowania bez lęku lub z dużą ostrożnością. Niski poziom serotoniny w płynie mózgowo-rdzeniowym związany jest z małą ostrożnością w zachowaniach. Osoby takie będą energiczne, będą miały niski poziom unikania straty. Wysoki poziom serotoniny to wysoki poziom unikania straty, ostrożność, nieśmiałość, zahamowanie.
- związany z noradrenaliną, zależność od nagrody. Oznacza, że osoby nie będą się angażować, będą odrywać się od nacisków innych osób, posiadać emocjonalną odporność, dystans, chłód, będą wytrwałe, pracowite (niski poziom norepinefryny), lub będą sentymentalne, nastrojowe, łatwo podlegające wpływom innych (wysoki poziom noradrenaliny).
- związany z dopaminą, poszukiwanie nowości. Niski poziom: szukają nowości, otwarci na ryzyko, impulsywni, zależni od sytuacji. Wysoki poziom prowokuje do większej rozwagi, refleksyjności, ostrożności. To jakie będą proporcje tych trzech składowych zależy od interakcji podmiotu i środowiska, sytuacji.
Na bazie tego zbudowano typologię osobowości.
Czwarty wymiar Kloningera to wytrwałość . Nie wiązał z żadnym neurotransmiterem. Jest to mieszanka wszystkich. On ma odniesienia adaptacyjne te osoby, które są bardziej wytrwałe będą też bardziej adaptacyjne..
Następnie wyróżnia Kloninger jeszcze trzy wymiary, które jego zdaniem ujawniają się dopiero w okresie dorosłym i wpływają na efektywność funkcjonowania w społeczeństwie:
- samodyrektywność , stopień postrzegania siebie jako autonomicznego, niezależnego od innych.
- kooperacyjność , gotowość do współpracy, zintegrowanie ze społeczeństwem.
- transcendencja, wymaga zaangażowania sfery woli i wartości, człowiek musi mieć coraz większe poczucie integracji ze światem, kosmosem. Budzi się świadomość i powoduje szybki głęboki rozwój osobowości.
TEORIA EYSENCKA Jest to teoria bardzo bogata w badania empiryczne. Zwolennik teorii cech. Osobowość opisuje w trzech wymiarach.
- ekstrawertyzm - neurotyzm
- psychotyzm Trzeba zrozumieć pracę CUN.
(…)
… się generuje i słabo się rozprasza. ARAS wzmacnia każdy impuls i jest nadmiernie pobudzona kora mózgowa - introwertyk. Gdy przeważa hamowanie, to układ siatkowaty osłabia impulsy nerwowe i kora jest niedostymulowana. Nuda, chęć rozrywek- ekstrawertyzm.
U podłoża neurotyzmu leżą procesy emocjonalne. (układ limbiczny, ciało migdałowate) Osobowość to interakcja między różnymi wymiarami. Introwertyk…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)