Rozdział III. Techniki artykulacji
GŁOSKA Powietrze przez jamę głosową i tchawicę wchodzi do płuc. Poprzez ruchy przepony i żeber zwiększa się objętość klatki piersiowej i płuc. W skutek nacisku żeber i przepony następuje wypychanie powietrza z płuc przez tchawicę i krtań na zewnątrz. Wytworzona w ten sposób siła napędowa powoduje powstawanie głosek, które są elementem mowy.
Głoska to jednostka mowy czyli element dźwiękowy - można ją wymówić, a wymówioną usłyszeć. Litera jest natomiast znakiem czyli elementem graficznym - można ją napisać, a napisaną przeczytać. Antycypacja - w czasie mówienia artykulacja głoski następnej nie rozpoczyna się po zakończeniu artykulacji głoski poprzedniej, pewne ruchy wykonywane są już wcześniej
Perseweracja - pewne ruchy trwają dłużej
Ze względu na stopień zbliżenia narządów mowy głoski dzielimy na:
- samogłoski - tzn. głoski otwarte, wymawiane przy dużym otwarciu ust
- spółgłoski - przy ich wymawianiu narządy artykulacyjne są do siebie znacznie zbliżone
SAMOGŁOSKI Samogłoski decydują o melodii języka, są muzycznym pierwiastkiem mowy ludzkiej. Samogłoski są głoskami sylabotwórczymi, wszystkie są dźwięczne, gdyż powstają przy udziale wiązadeł głosowych. Dzielimy je na:
- ustne: a, o, e, u, i, y
- nosowe: ą, ę
Ze względu na stopień wzniesienia języka rozróżniamy samogłoski:
- niskie: a
- średnie: e, o
- wysokie: i, u
- przednie: e, y, i
- tylne: a, o, u
Ze względu na układ warg samogłoski dzielimy na:
- spłaszczone: e, y, i
- zaokrąglone: o, u
- obojętne: a
SPÓŁGŁOSKI Są wyobrażeniem plastycznej ścisłości artykułowanego dźwięku, bo dźwięk ten jest ostro ograniczony. Czasu brzmienia spółgłosek nie możemy dobrowolnie wydłużać (jak w przypadku samogłosek).
Ze względu na wiązadła głosowe wyróżniamy:
- dźwięczne: np. b, d, m (zsunięte wiązadła głosowe)
- bezdźwięczne: np. p, t, k
Ze względu na podniebienie miękkie wyróżniamy:
- ustne, np. p, b, t (zamknięta jama nosowa, powietrze wydostaje się przez usta)
- nosowe, np. m, n
Ze względu na stopień zbliżenia narządów mowy:
- zwarte - całkowite zetknięcie narządów artykulacyjnych, np. b, p dla warg albo t, d, dla czubka języka i zębów
- szczelinowe - np. f, s
- zwarto-szczelinowe, np., c, d, z (przechodzenie od zwarcia do szczeliny)
- półotwarte, np. n (między narządami artykulacyjnymi tworzą się zwarcia, a potem otwarcia w różnych miejscach)
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)