Struktury organizacyjne przedsiębiorstw I. PRZEDSIĘBIORSTWO W GOSPODARCE RYNKOWEJ 1. Pojęcie i cel działania przedsiębiorstwa. Ekonomia, jak wiadomo, rozróżnia trzy podstawowe podmioty w gospodarce rynkowej: przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe i państwo. Jest to najogólniejsza kategoryzacja. Pozostając na razie na tym poziomie rozważań zauważmy, że gospodarstwo domowe zajmuje się konsumpcją12, państwo wtórną redystrybucją dochodu, a tylko przedsiębiorstwo jest podmiotem przesądzającym o aktywności gospodarczej - produkuje i wytwarza dochód narodowy. Uzasadniony jest więc pogląd, że właśnie firma jest podmiotem szczególnym, od którego zależy samo istnienie rynku. Przedsiębiorstwo, jako kategoria ekonomiczna, jest różnie definiowane. Najogólniej określa się je jako jednostkę gospodarczą, wyodrębnioną pod względem techniczno-produkcyjnym, organizacyjnym, ekonomicznym i prawnym. Odrębność techniczno-produkcyjna oznacza posiadanie różnego rodzaju majątku produkcyjnego, przystosowanego do wytwarzania określonych wyrobów. Odrębność organizacyjna polega na istnieniu zespołu pracowników podporządkowanych kierownikowi, realizującego określoną fazę procesu gospodarczego. Podstawową cechą przedsiębiorstwa jest samodzielność ekonomiczna i finansowa: podejmuje ono decyzje ekonomiczne we własnym zakresie, na własny koszt i ryzyko, pokrywa wszystkie wydatki przychodami z własnej działalności oraz uzyskuje nadwyżkę finansową. Podstawą decyzji ekonomicznych przedsiębiorstwa jest rachunek ekonomiczny, umożliwiający ocenę każdego zachowania i działania z punktu widzenia kosztów, przychodów i opłacalności. Prawnym wyrazem odrębności ekonomicznej przedsiębiorstwa jest jego osobowość prawna i zdolność do działań prawnych. Aby przedsiębiorstwo mogło funkcjonować, potrzebne są trzy podstawowe czynniki działalności gospodarczej: kapitał, praca i ziemia. Uruchamia te czynniki i prawidłowo wykorzystuje przedsiębiorca. Niezależnie od tego, czy funkcję tę spełnia sam właściciel, czy też, jak to najczęściej ma miejsce współcześnie, zawodowy menedżer, profesjonalista zaangażowany przez właściciela - przedsiębiorca jest postacią centralną w przedsiębiorstwie rynkowym, czynnikiem kreatywnym. Do najważniejszych funkcji przedsiębiorcy należy: - inicjowanie i uruchamianie działalności gospodarczej, - wdrażanie innowacji techniczno-organizacyjnych, - podejmowanie kluczowych decyzji związanych z działalnością przedsiębiorstwa, - podejmowanie ryzyka związanego z działalnością gospodarczą oraz innowacjami. Jeżeli chodzi o cel działania przedsiębiorstwa, to poglądy na ten temat w teorii ekonomii są bardzo zróżnicowane. W polskiej literaturze ekonomicznej najbardziej znany jest neoklasyczny model przedsiębiorstwa prywatnego, w którym fundamentalnym celem działania jest maksymalizacja zysku. Model ten opiera się na założeniu doskonałej konkurencji. Ponieważ przedsiębiorstwo na konkurencyjnym rynku nie ma wpływu na cenę, może ono maksymalizować zysk na jednostkę produkcji przez obniżenie kosztów wytwarzania oraz maksymalizować masę zysku przez zwiększenie produkcji i sprzedaży. Inaczej jest w sytuacji, kiedy przedsiębiorstwo ma wpływ na cenę i może maksymalizować zysk przez jej podwyżkę.
(…)
…, zaczęły się rozwijać w pierwszej połowie XIX w., w okresie rewolucji przemysłowej. Powstały głównie w Anglii, Francji i Niemczech jako forma samoobrony, początkowo robotników, następnie chłopów i częściowo drobnomieszczaństwa, przed kapitalistycznym wyzyskiem. Ruch spółdzielczy został zapoczątkowany przez socjalistę utopijnego Roberta Owena w Anglii. W 1844 r. w Rochdale (Anglia), powstała pierwsza spółdzielnia spożywców, która dała początek szerokiemu rozwojowi spółdzielczości w różnych formach. W środowisku robotniczym rozwinęły się głównie dwa podstawowe typy spółdzielni: spółdzielnie spożywców i spółdzielnie wytwórcze zwane również spółdzielniami pracy. W środowisku wiejskim powstały spółdzielnie o różnych formach działania, mianowicie: oszczędnościowo-pożyczkowe, zaopatrzenia i zbytu, przetwórstwa…
… najbardziej zadłużonych. Zjawiska te spowodowały wzrost zainteresowania bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi i w konsekwencji liberalizację odpowiednich przepisów, które do niedawna nie dopuszczały obcego kapitału. Trend do liberalizacji warunków funkcjonowania przedsiębiorstw z obcym kapitałem wyraźnie nasilił się w tych krajach od połowy lat osiemdziesiątych. W Polsce do czasu reformy gospodarczej…
… zagranicznych (przedsiębiorstwa zagraniczne). Zagraniczne inwestycje bezpośrednie przyjmują w Polsce postać głównie spółek z udziałem kapitału zagranicznego (joint ventures). Trzeba zaś podkreślić, że większość bezpośrednich inwestycji zagranicznych na świecie to filie zagraniczne lub przedsiębiorstwa działające na prawie kraju, w którym są ulokowane, lecz będące w pełni własnością centrali zagranicznych. Należy się liczyć, że w przyszłości zainteresowanie joint ventures będzie wzrastać również i u nas, i że będzie ono ewoluować w kierunku rozwiązań światowych. Z końcem 1997 r. łączna wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce wynosiła 20,6 mld USD, podczas gdy w r. 1994 - tylko 4,3 mld USD. Mimo dużego wzrostu zaangażowania kapitału zagranicznego, jest to stale za mało w stosunku do potrzeb…
… grup społecznych. 5.2. Korporacje międzynarodowe. Cechą charakterystyczną korporacyjnej formy przedsiębiorstwa jest jej ekspansja poza granice własnego kraju. Rozszerzając swoją działalność produkcyjną lub usługową poza granice kraju, przedsiębiorstwo przekształca się w przedsiębiorstwo międzynarodowe. Korporacja międzynarodowa jest z reguły wielkim przedsiębiorstwem, posiadającym własne filie…
… z początkiem lat pięćdziesiątych. Objął on przy tym swym zasięgiem w skali masowej działalność przemysłową, a przede wszystkim przetwórczą. Rozwój zjawiska, określanego jako “korporacje międzynarodowe", doprowadził do pojawienia się w tym zakresie wielu określeń i definicji26. W literaturze ekonomicznej krajów Europy Wschodniej oprócz pojęcia “korporacja międzynarodowa" można znaleźć następujące terminy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)