Stanisław Salomonowicz: „Fryderyk II”
1. Młodość Fryderyka a) dzieciństwo i burzliwa młodość kronprinza :
(Karol) Fryderyk II urodził się w 1712 jako syn ówczesnego kronprinza Fryderyka Wilhelma, a wnuk króla pruskiego Fryderyka I. Fryderyk Wilhelm I rządził w latach 1713-1740, od początku odrzucał edukację wszechstronną i kulturalną, jaką chcieli mu zapewnić rodzice; nazywano go „królem-sierżantem”. Matka, Zofia Dorota nie posiadała głębszych zainteresowań ani uzdolnień intelektualnych; próbowała się buntować przeciw despotycznemu i skąpemu mężowi. Fryderyk II nigdy nie posiadł zdolności dobrego mówienia po niemiecku, posługiwał się modnym wówczas w Prusach francuskim; był słabego zdrowia. Od dwunastego roku życia zaczynały się rozdźwięki między rygorystycznym ojcem-wojskowym, a intelektualnie rozbudzonym synem. W wieku 15 lat zmieniono mu wychowawców i miał być przede wszystkim szkolony wojskowo jako oficer armii pruskiej. Między 12 a 17 rokiem życia zaznaczył się intelektualny i uczuciowy wpływ Wilhelminy, starszej siostry. W 1728 pojechał z ojcem na zaproszenie Augusta II Mocnego do Drezna, gdzie wielkie wrażenie zrobił na nim przepych dworu polskiego. Ojciec był wobec niego brutalny, zakazywał mu czytania książek i nauki; Fryderyk planował ucieczkę do Anglii, a potem Holandii - próba ucieczki nie powiodła się i książę spotkał się z represjami (likwidacja tajnej biblioteki, jego wychowawca poszedł na zesłanie) i obiecał ojcu posłuszeństwo. Został osadzony w Kostrzyniu, gdzie miał się sprawować pod dyktando ojca - okres pobytu przez 9 miesięcy miał na niego wyraźny wpływ. Fryderyk nie interesował się bliżej kobietami, małżeństwo z popieraną przez Austrię księżniczką Elżbietą Krystyną Braunschweig von Bevern zawarto z nacisku ojca. Być może miał skłonności homoseksualne, zrezygnował z normalnego życia rodzinnego i intymnego. Jesienią 1734 ciężko chory ojciec chwilowo oddał Fryderykowi ster bieżących spraw państwowych, lecz potem gwałtownie odsunął go od władzy. Zakupił młodej parze Rheinsberg, gdzie Fryderyk z małym dworem spędził zapewne najlepsze lata swojego życia prywatnego. Otaczał się artystami, filozofami, muzykami, głównie zagranicznymi. Był zainteresowany filozofią (Wolff), autorami antycznymi. U progu 1740 roku był najlepiej poinformowanym, najbardziej oczytanym i kulturalnie najwszechstronniejszym w swych zainteresowaniach księciem krwi w Europie.
b) Prusy Fryderyka Wilhelma I Absolutna monarchia Fryderyka Wilhelma I stanowiła niezwykle wszechstronną ingerencję państwa w życie społeczne, gospodarcze, a nawet prywatne poddanych. Rozwój przemysłu manufakturowego pozostawał pod kontrolą państwa; swoją polityką celną i podatkowo określało ono cały rozwój gospodarki miejskiej i zindustrializowanej. Państwo podjęło też akcję stabilizacji rynku zbożowego, cechowała je wysoka aktywność administracji w zakresie zadań policji, służby zdrowia, kontroli sanitarnej. W armii pruskiej nastąpiła reforma: każdy pułk jazdy i regiment piechoty otrzymały w kraju okręg zwany kantonem, w nim przeprowadzały rekrutację, do armii wcielano chłopów i ubogą ludność miejską, wcielano także za karę. Fryderyk Wilhelm umocnił i rozwinął absolutyzm w Prusach jako formę rządów, dokończył dzieła likwidowania wszelkiej roli politycznej stanów. Połączył Generalny Komisariat Wojny z Generalną Dyrekcją Finansów w Generalne Dyrektorium. Jedynie sprawy zagraniczne przeszły do utworzonego tzw. ministerstwa gabinetowego; całość działania organów państwa była nad
(…)
… absolutyzmu. Oświecony absolutyzm był fazą w rozwoju monarchii absolutnych występującą w XVIII w. głównie w zacofanych społecznie i gospodarczo krajach Europy środkowej i południowej, charakteryzującą się realizacją szerokiego programu reform państwowych przy utrzymaniu podstaw ustroju feudalnego, a z wykorzystaniem w tej polityce reform, ideologii i frazeologii oświeceniowej. Nastąpiła racjonalizacja…
… oraz racjonalista Wolter. Odrzucał religię (mglisty deizm), ale uważał ją zasadniczy element ładu i głosił tolerancję religijną w granicach pruskiego interesu państwowego. Jego ideałem był Marek Aureliusz. Uważał, że masy nie zasługują na oświecenie - było to zerwanie z optymizmem wieku, z podstawową ideologią myśli Oświecenia.
Król pisywał także bajki, epigramaty, satyry, powiastki filozoficzne wierszem i prozą…
…, szybka w działaniu, tania i fachowa administracja. Działalność Fryderyka II można podzielić na okresy: okres bardzo bogaty i ciekawy między wojnami śląskimi a wojną siedmioletnią (1745-1756), okres gorączkowej działalności po zakończeniu wojny siedmioletniej i w pierwszych latach po zagarnięciu przez Prusy bogatych ziem polskich (1763-1777) i schyłkowy okres pokojowy, przerwany przez ostatnią wojnę 1778…
… rolniczym, Fryderyk starał się podnieść chłopa w zakresie gospodarczym i kulturalnym.
Po okresie wojny siedmioletniej przystąpił do akcji odbudowy gospodarczej państwa, w wykalkulowany sposób wydzielał pieniądze, podjął akcję deflacyjną zmierzającą do stabilizacji monety, co w efekcie zachwiało całym systemem bankowym. Po wojnie tej pogłębiły się także dążenia do rządów autokratycznych. Forsownie…
… kształtowało przede wszystkim francuskie rokoko, wczesna twórczość Woltera. Pisarska spuścizna Fryderyka to nie tylko najważniejsze źródło do dziejów życia i myśli władcy, ale także jedno z głównych źródeł do dziejów intelektualnych XVIII w., w którym odbija się niemal cała problematyka filozoficzna i kulturalna, literacka i naukowa europejskiego Oświecenia. Od zwycięstwa w wojnie siedmioletniej przyjął…
… na nieprzekupnych sędziach. Fryderyk zreformował prawo karne: zniesienie tortur, polityka łagodzenia wyroków i udzielania ułaskawień, wprowadzenie proporcjonalność kar i przestępstw. Głoszony humanitaryzm i dążenie do racjonalizacji polityki kryminalnej nie wykluczały - jak się okazało - bezwzględności, zdecydowanej surowości w decyzjach (zwłaszcza dotyczących wojska). Stworzył pierwszą w Prusach sieć policji…
… się termin Fryderyk Wielki. Ulubiony architekt von Knobelsdorff wybudował pałacyk Sanssouci z rozległym kompleksem parkowo-ogrodowym, w którym do głosu dochodził sentymentalizm i elegancja dworskiego rokoka. Wielka epoka Sanssouci to lata 1747-1756, pałacyk ten przyciągał gros ówczesnej elity europejskiej, ekskluzywnie jednak niemal francuskiej. Wbrew pozorom rokokowy pałacyk tonął w surowej atmosferze…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)