To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
BARUCH (BENEDICTUS) DE SPINOZA (1632 - 1677)
Główne dzieła:
„Etyka” (1665) - pełny tytuł to „Ethica ordine geometrico demonstranta”, czym zdradził, że dla zapewnienia rozważaniom logicznej poprawności wszystko, co dotyczy człowieka, będzie badał „tak, jak gdyby chodziło o linie, płaszczyzny i bryły”.
„Traktat teologiczno-polityczny” (1670)
Filozofia samowystarczalnym źródłem prawdy. Domagał się uznania pełnej swobody dociekań, nieograniczonej władzy rozumu. Krytykował dogmaty, nie ma prawdy objawionej (a więc Pisma są nic nie warte).
Bóg to substancja, najwyższy rozum (panteizm). Bóg to substancja wszechogarniająca, w której wszystko istnieje (nawiązanie do stoickiej koncepcji wszechogarniającego rozumu). Tradycyjną religijność zastąpić miała filozofia. Kwestionował dualizm pierwiastków Boga i świata. Cała rzeczywistość poddana jest władzy niezmiennych praw, w których przejawia się majestat rozumu. Nie ma przypadków i wolności kojarzonej z niezależnością (dla Spinozy jak i stoików wolność = konieczność). Wolność wyraża się poprzez uznanie władzy rozumu. Wolność to rozumny porządek rzeczy, działanie z własną, rozumną naturą, uznanie w sobie tego, co substancjalne - władzy rozumu.
Ustrój wolności to ustrój rozumu - należy oddzielić religię i politykę. W polityce decydującą rolę ma odgrywać nieskrępowana myśl. Swoboda myślenia nie narusza statusu przekonań religijnych. Pismo św. jest źródłem prawd religijnych, natomiast prawdy publiczne zawiera filozofia, podział jest jasny i te dwa rodzaje prawd nie powinny wchodzić sobie w drogę. Jednak utrwalenie tego podziału będzie kosztować wiele wysiłku, bo polityka ma wiele wspólnego z wiarą i trudno wykorzenić nawyki dające przewagę przeświadczeniom nie mającym oparcia w rozumie. „Wszyscy ludzie są z natury skłonni do zabobonu”. Wiara jest wygodniejsza niż myślenie i jest to często wykorzystywane. Tłum „łatwo doprowadzić pozorami religijnymi bądź do tego, aby czcił swych monarchów jakby bogów, bądź do tego, aby ich przeklinał i nienawidził”. Uczucia religijne są wykorzystywane jako dźwignia posłuszeństwa. Nigdy nie brakuje ludzi, którzy „usiłują za pomocą pozorów religijnych odwrócić umysły tłumu”.
Demokracja najlepiej odpowiada wymogom rozumu. Tu istoty rozumne mogą się realizować, a podległość prawu ma charakter świadomy i dobrowolny. Wszyscy są twórcami prawa i poddają się dobrowolnie władzy rozumu. Z drugiej strony demokracja stwarza najwięcej okazji do manipulacji, która pozwala „odwrócić umysły tłumu”. Dlatego państwo powinno sprawować nadzór nad praktykami religijnymi.
O postępowaniu człowieka decydują namiętności. Przeważają pragnienia o charakterze samolubnym. A ponieważ „wszyscy jednakowo chcą być pierwszymi, to wpadają w walkę i usiłują zgnębić się wzajemnie wg możności”. Namiętności, jak wszystko inne, są częścią Boskiej substancji, a więc nie można ich wyrugować. Kto myśli o tym, aby ludzie „żyli wg wskazówek rozumu, ten majaczy o złotym wieku poetów albo jakiejś bajce”. Namiętności można powściągać, dzięki sile rozumu.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)