Reforma rolna w II RP Bardzo istotne znaczenie dla gospodarki jako całości oraz poziomu życia społeczeństwa miał stan polskiego rolnictwa. W 1923 odbudowano poziom prod. rolnej z 1913. Tuż po odzyskaniu niepodl. przystąpiono do regulowania stosunków własnościowych w rolnictwie. Chłopi PL od wielu dziesiątków lat oczekiwali na ziemię. W 1919 sejm podjął uchwałę w sprawie reformy rolnej. Zapowiadała ona parcelację ziem państwowych i przejętych przez państwo oraz wykup nadwyżek majątków obszarniczych pow. 180ha (dla ziem zach. Ukr, Białorusi i zab.pru. pow. 400ha). W majątkach uprzemysłowionych (w których istniały np. gorzelnie lub cukrownie) maksimum było jeszcze wyższe. Uchwała ta została jednak odłożona ad acta w archiwum sejmowym.
Zasady parcelacji majątków obszarniczych określono dopierow lipcu 1920, gdy Armia Czerwona zbliżała się do Warszawy i chciano w ten sposób zwiększyć wysiłek wojenny społeczeństwa (chł-ów). Sejm 15.07.1920 uchwalił bez dyskusji tzw. ustawę wykonawczą w sprawie reformy rolnej. Przewidywała ona przymusowy wykup części majątków prywatnych, stanowiących nadwyżki ponad 60ha w okr. przem., ponad 400ha w niektórych okręgach w byłym zab.pru. i na ziemiach wsch. oraz ponad 180ha na pozostałych obszarach państwa. Za wywłaszczane majątki przysługiwało odszkodowanie w wys. ½ ceny rynkowej. 80% parcelowanej ziemi przeznaczono dla bezrolnych i małorolnych. Pierwszeństwo w nabywaniu ziemi przyznano inwalidom, żołnierzom i robotnikom rolnym. Uzupełnieniem tej ustawy były 2 ustawy z XII.1920 dot. osadnictwa wojskowego na ziemiach wsch. przewidujące znacznie korzystniejsze niż ustawa o reformie rolnej warunki uzyskania ziemi przez osadników.
Po wejściu w życie konstyt. marcowej 1921 przewidującej wywłaszczenie za odszkodowaniem w pełnej wysokości oraz na podst. art. 99 stanowiącego o nienaruszalności wł. pryw., przejmowanie nadwyżek majątków na cele reformy rolnej napotkało ogromne przeszkody. W efekcie na reformę przeznaczano gł. majątki państwowe. Przyczyniło się to do wzrostu konfliktów społ. na wsi. Ruch ludowy podjął zdecydowane działania w celu obrony interesów ch-skich. W maju 1923 w Lanckoronie doszło do zawarcia paktu PSL „Piast” z endecją i chadecją, który stanowił kompromis między interesami obszarnictwa a chłopów. Porozumienie to znalazło wyraz prawny w ustawie z grudnia 1925 o wykonaniu reformy rolnej. Parcelacji podlegały grunty państwowe oraz przekraczające 60ha w okr. przemysłowych i podmiejskich oraz 180ha na pozostałym obszarze państwa. W woj. wschodnich norma ta mogła być podniesiona do 300ha, w stosunku do majątków uprzemysłowionych - do 700ha.
W okresie 1919-25 rozparcelowano 740 688ha majątków ziemskich, najwięcej w 1921-22 339K ha.
W wyniku parcelacji pow. większej wł. pryw. (pow. 50ha) zmniejszyła się o ~6%. Przeważnie parcelowano tylko część folwarku i były to grunty gorszej jakości. Parcelowana ziemia przypadała głównie bogatszym chł-om.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)