10. Przybyszewski Stanisław, Złote runo , Wybór pism, oprac. R Taborski
Wstęp „Taniec miłości i śmierci”.
Dramaty Dla szczęścia (napisany po niemiecku), wraz z dwoma innymi dramatami, napisanymi już od razu po polsku, Złotym runem i jednoaktowym „epilogiem dramatycznym” Goście , utworzyło cykl dramatyczny Taniec miłości i śmierci , który uzyskał największy rozgłos z całego obfitego dorobku Przybyszewskiego.
Akcja w Złotym runie obraca się wokół całego łańcucha kolejnych a tragicznych w skutkach cudzołóstw. Dwa z nich nastąpiły w przedakcji: Ruszczyc uwiódł żonę przyjaciela i został ojcem jej syna, a ten ostatni Rembowski, uwiódł żonę swego podwładnego, Łąckiego. Następnie już w trakcie trwania akcji dramatycznej, żona Rembowskiego, Irena, zdradziła męża ze swym atrakcyjnym kuzynem, „mocnym człowiekiem” Przesławskim. Skutki tych wszystkich wiarołomstw są przerażające: Rembowski popełnia samobójstwo, Łącka, która urodziła dziecko Rembowskiego, znajduje się w stanie krańcowego rozstroju nerwowego, Ruszczyc i Łącki to ludzie złamani.
Jak z powyższego streszczenia widać, tematyka dramatów Przybyszewskiego nasuwa wyraźne skojarzenia z naturalizmem. Jednak kilka niewątpliwie świadomie zastosowanych przez autora zabiegów pisarskich zadecydowało o tym, że naturalizm to tylko jeden z aspektów ideowo - artystycznej struktury tych dramatów i że jako całość stanowią one charakterystyczny przykład częstego w literaturze okresu Młodej Polski naturalistyczno - modernistycznego synkretyzmu.
W dramatach Przybyszewskiego cała uwaga autora została skoncentrowana wokół problematyki moralno - psychologicznej rozgrywającej się w drobiazgowo analizowanym „wnętrzu” bohaterów. W Dla szczęścia, Złotym runie i Gościach rzeczą zupełnie obojętną jest narodowość bohaterów, ich zawód, miejsce i czas rozgrywania się akcji.
O bohaterach Złotego runa. Ruszczyc posiada duży majątek i jest fundatorem szpitala w jakiejś miejscowości kuracyjnej. Rembowski jest dyrektorem tego szpitala, Łącki jednym z zatrudnionych tam lekarzy, a Przesławski - modernistycznym literatem. Na początku dramatu dowiadujemy się, że Rembowski powrócił z podróży do Niemiec, gdzie ostatnio w dziedzinie szpitalnictwa porobiono „zadziwiające postępy”.
Druga antynaturalistyczna a modernistyczna cecha dramatów Przybyszewskiego polega na tym, że obok postaci realistycznych obdarzonych normalną motywacją psychologiczną np. Rembowski i Irena w Złotym runie występują tutaj osoby wprowadzone na zupełnie odmiennych zasadach. W dramatach Przybyszewskiego możemy wyróżnić trzy kategorie takich antywerystycznych postaci.
Pierwsza kategoria, najbardziej interesująca z punktu widzenia artystycznej konstrukcji, to personifikacje wewnętrznych konfliktów rozgrywających się w duszach głównych bohaterów.
(…)
… z Zygmuntem. On jest jej pewien, że go nie zdradzi.
SCENA III
Wchodzi Irena
Irenę bolała głowa, dlatego tak długo kazała na siebie czekać. Rozmawia z Ruszczyłem, że szpital całkiem nim zawładnął, na nic innego już nie ma czasu, wciąż tylko ten szpital. Chce żeby został na śniadaniu, ale on już zjadł i bardzo się spieszy do szpitala. Opowiada, że teraz wszystko na jego głowie, musi wszystkiego pilnować…
… - lekarz zakładowy
Zygmunt Przesławski - literat, daleki kuzyn pani Rembowskiej Nieznajomy
Lokaj
Rzecz dzieje się w sanatorium leczniczym wielkiego miejsca kąpielowego. Cały dramat rozgrywa się w trzech aktach.
AKT PIERWSZY
Pokój jadalny. Stół zastawiony do śniadania. Umeblowanie wytworne.
SCENA I
Rembowski, Łącki, i Ruszczyc, piją kawę i palą papierosy.
Ruszczyc pyta Rembowskiego jak było za granicą…
…. One są niewidzialne, gryzą, kąsają i szczypią kobiety a one nie mogą się obronić. To też jest symbol - podejrzenia, niewiara, zazdrość mężczyzny. Rembowski wyznaje Irenie, że jedyny grzech jaki popełnił to miłość do niej. Gustaw obiecuje Irenie, że jeszcze dziś zaprosi gości na jej cześć, będzie taniec i muzyka.
SCENA V
Wchodzi Zygmunt
Zygmunt pyta Irenę czy dobrze spała, czy minął jej ból głowy. Zasiada do śniadania. Gustaw trochę narzeka, że musieli godzinę na niego czekać. Zygmunt opowiada jak to w swojej książce uśmiercił jednego pana, który strasznie się nudził. Siedział w oknie i patrzył na ludzi, którzy biją się o dojście do fontanny z której nie leciała woda, a wino. Książe schodzi na dwór i widzi mężczyznę, który gąbką nabiera wino i pije. Spodobało się to księciu i zrobił go ministrem finansów…
…, ponieważ Łącki nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, źle zakłada bandaż i w ogóle wszystko źle robi. Żegna Gustawa, mówi, że zrobił mu niespodziankę, kazał salę operacyjną wyłożyć kafelkami, jak przyjdzie to zobaczy.
SCENA IV
Rembowski i Irena
Rozmawiają o Ruszczycu, Irena kiedy widzi Ruszczyca dziwnie się czuje, dusi się, brakuje jej powietrza, pyta męża cóż to jest za człowiek. Rembowski sam nie wie kim…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)